Prej nga erdhi Koronavirusi më sakt ?

“Lojërat me akuza” ndërmjet Kinës dhe Shteteve të Bashkuara për origjinën e pandemisë së coronavirusit kanë nxitur një mori teorish, disa më të besueshme se të tjerat.

Në fillimin e shpërthimit në dhjetor, supozimi më kryesor ishte se virusi kishte origjinën nga një i ashtuquajtur ”treg i lagësht” në Wuhan, qyteti kinez ku u raportuan rastet e para të COVID-19.

Por ndërsa virusi u përhap në nivel global, roli i laboratorëve të shëndetit publik në Wuhan u vendosë nën një kontroll të shtuar, shkruan Al Jazeera, përcjell Telegrafi.

Në dy laboratorë në Wuhan, eksperimentet me viruset e lakuriqëve ndihmuan shkencëtarët të shpejt të identifikojnë coronavirusin, pasi ka shumë të ngjarë të ketë ardhur nga gjitarët e natës, por të njëjtët laboratorë kanë nxitur gjithashtu shqetësime për biosigurinë.

Praktika e mbledhjes së viruseve nga lakuriqët shpërtheu në javët e para të shpërthimit kur Shi Zhengli, një shkencëtar i shquar me Institutin e Virologjisë Wuhan, hodhi poshtë një numër akuzash në internet – si brenda dhe jashtë vendit – që coronavirusi mund të ketë dalë nga instituti i saj, ku një laborator i certifikuar si BSL-4, niveli më i lartë për trajtimin e patogjenëve të rrezikshëm, u hap tre vjet më parë.

Gjithsesi drejtori i Përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetit, Tedros Adhanom Ghebreyesu, i ka quajtur spekulime të tilla pjesë e një “tepricë” të lajmeve të rreme që rrethojnë coronavirusin, ndërsa zyrtarë të tjerë të shëndetit publik thanë se ato i përkasin modeleve të teorive të komplotit që pretendojnë se virusi ishte “modifikim gjenetik” (të gjithë shkencëtarët të cilët kanë studiuar gjenomin e virusit pajtohen se do të ishte e pamundur).

Por disa shkencëtarë, si brenda Kinës, ashtu dhe gjetkë, thonë se një rrjedhje aksidentale mbetet një mundësi – për aq sa nuk ka prova për ta hedhur poshtë atë.

“Nuk ka asgjë të rreme në lidhje me aksidentet në laborator”, thotë Richard Ebright, një biolog molekular dhe drejtor në Institutin e Mikrobiologjisë Waksman në Universitetin Rutgers në New Jersey, SHBA. “Nuk ka asgjë konspirative për aksidentet në laborator”.

Kërkimet për lakuriqët

Në Kinë, kërkimet për viruset e lakuriqëve filluan me seriozitet menjëherë pasi u zbeh epidemia e SARS.

Përhapja e vitit 2003, e cila filloi në provincën jugore të Guangdong, u tregua veçanërisht vdekjeprurëse në pjesë të Azisë. Nga më shumë se 8,000 njerëz të infektuar, 84 për qind e rasteve fatale ishin në Kinë.

Lakuriqët janë më të përhapur në shpellat në provincën Yunnan në kufirin jug-perëndimor të Kinës.

Pra, gjatë 10 viteve të fundit, virologët kanë bërë ekspedita të shumta për të mbledhur viruse nga specie të ndryshme të tyre, duke ndërtuar “bazën” më të madhe të virusit të Azisë, sipas buletinit të institutit.

“Përmes punës së tyre në lakuriqët, ata kanë gjetur një larmi të madhe të virusit në formë si të SARS në lakuriq dhe thanë se disa prej këtyre viruseve mund të kenë ndikim në shëndetin e njeriut”, tha Leo Poon, një virolog në Universitetin e Hong Kongut i cili ishte bashkautor i një shkrimi me Shi në 2010.

Poon tha se dikur gjenomi i coronavirusit u regjistrua në fillim të janarit, Shi ishte në gjendje të konfirmonte burimin e tij të mundshëm në lakuriq duke marrë një mostër të virusit të lakuriqit nga “rezerva” e saj që ishte 96 për qind i ngjashëm.

Për të ngritur profilin e kërkimit, instituti Wuhan kishte kërkuar ekspertizë të huaj në krijimin e laboratorit të parë të Kinës BSL-4.

Duke punuar me Laboratorin Jean Merieux BSL-4 në Lyon, Francë, instituti kishte laboratorin e 3,000 metra katrorëve të certifikuar nga autoritetet kineze dhe franceze për operacione deri në fillim të vitit 2017.

Stafi kaloi në trajnime të gjera në Francë, Kanada, dhe Shtetet e Bashkuara, si dhe në shtëpi, sipas OBSH-së, përcjell Telegrafi.

Nuk ka asnjë organ në mbarë botën që mbikëqyr objektet e tilla, megjithëse OBSH boton një Manual të Laboratorit të Biosigurisë dhe udhëzimet e tij të ndjekura gjerësisht.

Në një raport të botuar pas një takimi këshillues në dhjetor të vitit 2017 mbi laboratorët e përmbajtjes së lartë dhe maksimale, Dr Kasunobu Kojima, përfaqësuesja e OBSH-së për biosigurinë dhe sigurinë laboratorike që ishte në proces të azhurnimit të manualit vuri në dukje: “Rreziku nuk lind vetëm nga patogjeni , por rezulton nga procesi”.

Shi nuk iu përgjigj kërkesës së Al Jazeera për një intervistë, por tha për Science America se coronavirusi nuk përputhej me “asnjë prej atyre viruseve që ekipi i saj kishte marrë kampione nga shpellat e lakuriqëve”.

Aksidentet mund të ndodhin

Laboratori BSL-4 nuk ishte i vetmi laborator në qytetin prej 11 milionë njerëzve që mblidhnin viruse të lakuriqëve.

Në mes të shkurtit, shkencëtarët nga dy politeknika më prestigjioze të Kinës, duke përfshirë një në Wuhan, qarkulluan një letër para-printimi, një që nuk i është nënshtruar rishikimit nga kolegët, duke detajuar aksidentet që përfshijnë lakuriqët në laboratorin e Qendrës Wuhan për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC). Pasi u sulmua dhe u urinua nga lakuriqët, një studiues u karantinua për 14 ditë.

Laboratori CDC ndodhet 280 metra nga tregu i produkteve të detit dhe përtej rrugës nga spitali që ishin vendet e grupimeve më të hershme të rasteve të COVID-19.

Kështu, autorët bënë një lidhje rrethanore për virusin “ndoshta me origjinë nga një laborator në Wuhan”.
Për sa kohë që asnjë shkencëtar nuk ka qenë në gjendje të ofrojë provat për të kundërtën, për Ebright ky mbetet një skenar i mundshëm.

Ai thekson se pas shpërthimit fillestar, viruse SARS kanë rrjedhur nga laboratorët në Singapor dhe Taipei, si dhe dy herë në Pekin.

Dhe dhjetorin e kaluar, një rrjedhje e bakterit Brucella nga një laborator veterinar në provincën Gansu infektoi më shumë se 100 njerëz.

SARS dhe coronaviruset e tjerë nuk konsiderohen të bartur nga ajri ose vdekjeprurës, kështu që eksperimentet mbi to lejohen në laboratorët e një niveli më të ulët të sigurisë, ku nuk kërkohen domosdoshmërisht trupa të plotë dhe dekontaminim të plotë për teknikët e laboratorit. Kushdo që merret me virusin mund të bëhet një bartës i padashur.

Shkencëtarët të cilët janë skeptikë për hipotezën e rrjedhjes nga laboratorët besojnë se ka gjasë të ketë një “ndërmjetësues” për virusin përpara se ai të bënte kërcimin te njerëzit, siç kishte gjatë shpërthimit të SARS në vitin 2003.

Coronavirus COVID-19 mban një ngjashmëri kaq të ngushtë me coronavirusin SARS i cili u zyrtarizua si SARS-CoV-2.

Megjithatë, Shi dhe bashkëpunëtorët e saj amerikanë kanë treguar se në një mjedis laboratorik, coronaviruset e lakuriqëve mund të “kërcejnë” drejtpërdrejt te njerëzit.

Tregu pastrohet dhe dezinfektohet

Edhe pse bllokimi në Wuhan dhe krahinën përreth Hubei është lehtësuar ditët e fundit, kërkimi për “ndërmjetësin” ka të ngjarë të jetë sfidues.

Kafshët e egra për të cilat besohej se ishin në shitje në mënyrë të paligjshme në tregun e detit – të cilën shkencëtarët i shohin si ekzemplarë – u shkatërruan pasi tregu u mbyll në fillim të janarit menjëherë pasi rasti i njohur i parë u shfaq atje. E gjithë zona është pastruar dhe dezinfektuar.

Një studim i rishikuar nga botuesit në Nature në fund të marsit tha që shkencëtarët kinezë kishin zbuluar gjenome të coronavirusit që ishin 85.5 në 92.4 për qind të ngjashëm me SARS-CoV-2 në pangolina të egra të kontrabanduara në Kinë nga Malajzia në vitin 2017.

Ngjashmëria sugjeron një pangolinë ka të ngjarë të jetë “ndërmjetës” por nuk është mjaft afër për të nxjerrë ndonjë përfundim përfundimtar.

Me SHBA-në tani epiqendrën e re të COVID-19, zyrtarët amerikanë dhe kinezë javët e fundit kanë vazhduar retorikën e tyre se cili vend do të fajësohet për shpërthimin, duke rindezur sërish polemikat mbi burimin e coronavirusit.

Ndërsa presidenti amerikan Donald Trump e quajti atë një “virus kinez”, një zëdhënës i ministrisë së jashtme të Kinës ka shkruar se ishin zyrtarët ushtarakë amerikanë që vizitonin Wuhan-in ata që kishin sjellë infeksionin me vete.

“Zyrtarët kinezë nuk zotërojnë deklaratën e tij, por gjithashtu nuk e kanë mohuar deklaratën e tij”, tha Yangyang Cheng, një fizikant i stërvitur nga SHBA i cili shkruan shpesh për “kryqëzimin e politikës dhe shkencës në vendlindjen e saj Kinë”.

Kjo sipas tij, “pasqyron një qëndrim më të guximshëm dhe më agresiv nga niveli më i lartë i qeverisë Kineze”.

/shenja