Pse Zvicra është rezistente ndaj inflacionit të çmimeve të ushqimeve..?

Zvicra mund të jetë një “ishull me çmim të lartë” kur bëhet fjalë për koston e ushqimit, por pavarësisht rritjes së çmimeve të ushqimeve globalisht, ajo ka rezultuar kryesisht e imunizuar ndaj këtij trendi në krahasim me vendet e tjera.

Kombi alpin përjetoi një inflacion mesatar vjetor prej vetëm 2.8% në vitin 2022, krahasuar me 9.2% për Bashkimin Evropian, niveli më i lartë i regjistruar ndonjëherë në bllok dhe më shumë se trefishi i normës së inflacionit në vitin 2021, shkruan albinfo.ch.

Ushqimet dhe kostot e pijeve jo-alkoolike u rritën me një mesatare prej 4% në Zvicër, krahasuar me 11.9% në BE.
Lufta në Ukrainë kishte ndikuar në furnizimet globale të grurit, gjë që nga ana e saj kishte një efekt negativ në çmimin e produkteve kryesore ushqimore si makaronat, sipas swissinfo.

Për shembull, në Itali, në vendin e makaronave, rritja vjetore e çmimit ishte 17.2% në vitin 2022, sipas Eurostat. Në krahasim, konsumatorët zviceranë duhej të paguanin vetëm 11.2% më shumë për “spageti” po atë vit. Në përgjithësi, Zvicra e kaloi mjaft mirë krizën globale të çmimeve të ushqimit dhe kjo është veçanërisht befasuese duke pasur parasysh se vendi i vogël duhet të importojë rreth gjysmën e të gjitha kalorive të tij.
Pra, pse Zvicra është relativisht e paprekur kur bëhet fjalë për inflacionin e çmimeve të ushqimeve?

Struktura e shpërndarjes së kostos
Një arsye është se çmimet e larta zvicerane – të cilat marrin parasysh pagat dhe logjistikën – shërbejnë si një tampon kundër luhatjeve të çmimeve globale. Kjo do të thotë se ekspozimi ndaj inflacionit është relativisht i ulët në krahasim me çmimin e përgjithshëm të një artikulli ushqimor.

“Ndërsa një pjesë e konsiderueshme e çmimit të shitjes me pakicë mbulon logjistikën, ruajtjen dhe pagat, ndikimi i ndryshimeve të çmimeve në këta komponentë është relativisht më i ulët se variacionet e çmimeve të përjetuara në vendet e tjera. Kjo rezulton nga niveli më i lartë i çmimit të përgjithshëm të Zvicrës, i cili zbut ndryshimin relativ në çmimin e mallrave si bananet në krahasim me vendet me nivele më të ulëta çmimesh”, thotë Thomas Schwab i institutit gjerman Bertelsmann Stiftung.

Përveç kësaj, në Zvicër, kostot fikse të prodhimit të ushqimit (si makinat, ndërtesat, toka dhe puna) janë shumë më të larta se kostot e ndryshueshme (si plehrat, pesticidet dhe farat). Për shembull, kostoja fikse për ton grurë ishte 500 CHF (566 dollarë) në vitin 2017 ndërsa kostot variabile ishin 200 CHF – në Gjermani, kostot fikse dhe ato variabile ishin 90 CHF secila.

Rregullimi i çmimeve
Një arsye tjetër për rezistencën zvicerane ndaj inflacionit të çmimeve të ushqimeve është se çmimi i shumë mallrave të konsumit rregullohet nga qeveria. Më shumë se një e katërta e produkteve në shportën e konsumit të përdorura për llogaritjen e inflacionit i nënshtrohen rregullimit të çmimeve. Ky nivel i kontrollit të çmimeve është më i larti në Evropë, që do të thotë se çmimet e shumë artikujve nuk janë plotësisht në mëshirën e kërkesës dhe ofertës.

Tarifat dinamike të importit
Për më tepër, Zvicra përdor një sistem dinamik tarifor të importit që është i lidhur ngushtë me nivelet e prodhimit kombëtar. Kjo është e një rëndësie të veçantë për importet bujqësore.

“Në kohë të bollëkut, tarifat vendosen të larta, duke shërbyer si tampon kundër luhatjeve të çmimeve të tregut global. Në të kundërt, kur çmimet globale rriten, tarifat rregullohen në rënie”, thotë Schwab.

Përdorimi i energjisë në bujqësi
Së fundi, mënyra se si është strukturuar përdorimi i energjisë në Zvicër ka ndikim edhe në çmimin e ushqimit.

“Energjia është një faktor kryesor i kostos në prodhimin dhe shpërndarjen e mallrave bujqësore. Nga kultivimi te përpunimi dhe transporti, energjia luan një rol jetik”, thotë Schwab.
Pjesa e drejtpërdrejtë e bujqësisë zvicerane në përdorimin e energjisë ishte 0.6% në vitin 2020 ndërsa mesatarja e OECD është 2%. Kostoja e kësaj energjie u zbut edhe për shkak të strukturës së tregut zviceran të energjisë.

Shumica e ofruesve të energjisë elektrike janë operatorë lokalë të integruar të rrjetit, të cilët e prodhojnë vetë energjinë elektrike që japin ose e blejnë me çmim të ulët bazuar në marrëveshjet afatgjata të blerjes. Kjo i mban çmimet e energjisë të qëndrueshme.

“Në Zvicër, strukturat unike të tregut të energjisë kontribuojnë në një rritje më të moderuar të çmimeve të energjisë. Kjo, nga ana tjetër, përkthehet në norma më të ulëta të inflacionit të ushqimeve,” thotë Schwab.

Hapësirë për kursime të kostos
Kjo nuk do të thotë që konsumatorët zviceranë janë të imunizuar ndaj rritjes së çmimeve të ushqimeve.
Produktet kryesore si makaronat, qumështi dhe vaji i gatimit janë goditur më shumë se artikujt e tjerë si patatet, peshku i konservuar ose manaferrat.

/albinfo