Si mos të dërgosh çdo gjë në të së ëmës..?
Vë re se daljet e mia publike janë plot primitivizëm, sharje dhe fraza vulgare. Sidomos tek të gjithë ata që mendojnë se janë “hafëz” dhe njëfarë besimtari të përfshirë në politikë. Të jesh në politikë dhe të jesh “hafëz” është qesharake.
Dhe çdo i dyti është në atë film. Kur disa individë nuk kanë kundërargumente ose nuk u pëlqen biseda ime, ata me keqdashje thonë: “është i dehur”. Ai është arrogant. Problemi i tyre, i mirëpres psikopatët “esëll”, “hafëzët” dhe figurat e humbura në mullirin e quajtur “jeta publike”.
Ndoshta janë dhe do të mbeten të vënë re si personazhe publike, por asnjëherë si zotërinj, si tipa të kohës dhe mangupa pozitivë. Nejse! Këtu po mendoj diçka, që të mos harroj ta përmend më vonë në kolumnë, për të thënë se gabimi i parë dhe ndoshta më i madhi që bëri Maqedonia në fillim, dhe tani po i vuajmë pasojat, është se ne nuk bëmë një kushtetutë civile dhe jo kombëtare. Gjithçka do të kishte qenë ndryshe. Komplekset e kombeve të vogla.
Në gjumë mbi primitivizëm të maskuar bukur dhe në nivelin e ndërgjegjes së “kobures në brez, që të gjendet për kohë të këqija”! Nëse kohët e këqija, siç shkruhet në folklor, ishin ato të “Turqisë së shkretë”, ne arritëm të prodhonim një model modern të “asaj njëjtë si asaj turke e kaure”. Pse do të ishte e shkretë vetëm ajo turke,…dhe ajo kaure u pa deri ku na solli. Në atë turke dihej kush pi dhe kush paguan, dhe në këtë “edhe turke edhe kaure” nuk dihet “cili fëmijë i cilit baba është”, sepse në shtet kamasutra mbi popullin është sjellë jo vetëm në perfeksion, por është edhe i “përditësuar”!
Është e neveritshme të përmbledhësh se populli është në dëshpërim dhe se është i pakënaqur. E kemi përsëritur shumë herë. Por tema aktuale e përjetshme është se populli nuk reagon në asnjë mënyrë. Dhe nuk reagon sepse është në një rreth vicioz të mbyllur, që thotë se ai që e ka punësuar duhet të hajë mykun dhe nuk mund t’i dalësh kundër se të është shitur bytha.
Dhe kështu, ai që drejton politikën në mënyrën më të paaftë dhe të premton një jetë të mirë, të buzëqesh nga televizori dhe të thotë “mos u shqetëso, do të bëhet më mirë”! Dhe ti e shikon si majmun i bardhë, nuk bën dot asgjë kundër tij se ai është “shteti”, sepse edhe të duash nuk mund ta ndryshosh. I ka rritur rrënjët dhe tenku nuk e lëviz.
E rëndësishmja, jeta rrjedh dhe ti gëlltitë gjithçka si një majmun i anestezuar, por kur je vetëm, shan me nënë e baba dhe gjithçka të gjallë. Gjëja më e rëndësishme është se historia që sapo kemi hyrë në Evropë funksionon pa të meta. Fakti që nuk ke bukë për të ngrënë sot të bën një përbindësh që mendon se sa do të zgjasë kjo!?
Nëse më duhet të pres derisa të hyjmë në Evropë për të parë të paktën një jetë pak më të mirë, më thuaj të paktën kur saktësisht? Të di, edhe nëse kam durim, të planifikoj. Mirëpo, askush nuk mund të thotë, dhe askush nuk e di. E rëndësishmja, ajo histori zë pjesën më të madhe të hapësirës në media, të cilat janë qendra private propagandistike për politikat që na sollën në këtë nivel. Dhe kur mendon mirë, kur analizon gjithçka në tavolinë, arrin në përfundimin se je një majmun i manipuluar keq, që deshe apo s’deshe, duhet ta hajë ushqimin ashtu siç i serviret.
Dhe ti, i shëndoshë, i drejtë, i aftë, i arsimuar, dëshiron të jetosh, në mos me pasuri, të paktën me dinjitet në një shtet funksional. Më pas shfaqet diçka më e fortë se ti dhe si revoltë e vetëdijshme se nuk mund të “rrahësh askënd” përdorë në mënyrë refleksive një fjalor shumë të thjeshtë. Ky fjalor është i thjeshtë sepse është i rrugës, popullor. Gjëja e parë që del në mënyrë refleksive nga goja, të pëlqen apo jo, është fjalia “të q… shtetin”, më pas gjithçka që shkon me të, duke përfshirë nënat, motrat, tezet dhe jo rrallë e gjithë familja.
Është krejt e pritshme nga populli, po të kemi parasysh se masa ka një vetëdije të ulët kulturore dhe po të kemi parasysh se gjuha e folur tradicionale ka një bollëk fjalësh që janë larg gjuhës politike dhe që shesin “kulturë në shprehje”. Dhe prandaj këtu, unë, si Agim Jonuz, bashkohem me të gjithë ata në rrugë që janë në thelb të sinqertë, por të cilëve filmi u shpërtheu me fjalët “q…. jetën në këtë lloj shteti”!
Ajo që u kërkoj lexuesve është të jenë të sinqertë dhe të paktën të pranojnë me vete se nuk kanë sharë as shtetin dhe as jetën në të. Dhe do të pyes sërish siç shkruhet në titullin e kolumnës, “si të mos të dërgosh çdo gjë në të së ëmës”? Të dërgosh dikë apo diçka në të së ëmës nuk do të thotë vetëm se të ka plasur filmi, por se edhe ti i ke ngritur duart. Si duket jeta në një shtet ku të gjithë kanë ngritur duart dhe funksionojnë sipas sistemit “mbyll gojën e noto, se do të arrijmë”!?
Si mund të duket jeta në një shtet të shekullit të njëzetenjë tema kryesore e të cilit është Goce Dellçev? I cili nuk ka politikën e vet të praktikuar në terren, përveç disa përpjekjeve për të zbutur urinë dhe rendin përmes mashtrimeve të përditshme politike? I cili nuk krijoi një komb besnik ndaj shtetit? I cili të ofron romantizëm kombëtar në vend të jetës cilësore? I cili me çdo kusht dëshiron t’i thotë popullit se ne jemi gati dhe të denjë për Evropën, ndërsa në rrugët tona po ndodh mjerimi dhe primitivizmi si askund tjetër? I cili i vendos prioritetet etnocentrike mbi atë shtetërore, mbi atë sociale, mbi atë ekonomike?
I cili ka familje në të cilat jo vetëm fëmijët, por edhe baballarët ëndërrojnë të ikin? I cili shiti gjithçka që është pasuri kombëtare? I cili jeton në veresi në filmin bankar ndërkombëtar? i cili ka sistemin më të korruptuar? I cili blen “sot për nesër” në mjedisin social-ekonomik? A të vazhdoj të rradhis?…. jo! Do të bëj vetëm një pyetje të shkurtër dhe do të lidhet me titullin e kolumnës “si të mos të dërgosh çdo gjë në të së ëmës”!? Deshe apo nuk deshe, vetvetiu të vjen!
Kthehemi te kolumna dhe kthehemi te kushtetuta civile në kurriz të asaj kombëtare! Cili do të ishte ndryshimi sot? Në shumë mënyra, nëse udhëhiqemi nga premisa se kushtetuta civile do të kishte nisur një shqetësim më të madh për formën e shtetit në kurriz të romantizmit kombëtar dhe “bunkerëve politikë” kombëtarë në skenën politike. Kjo e fundit prodhoi një shoqëri aksionare etnocentrike nga shteti.
Situata është e tillë që i quan njerëzit “pak a shumë” që të gjithë të jenë të kënaqur. Kështu, termi “komb” u neglizhua. Maqedonia nuk është aspak monolite, sado që të shtiret dhe sado që të duket. Kemi një situatë në të cilën shteti si koncept është në thelb një ent rreth të cilit të gjithë mblidhen si indianët rreth një zjarri dhe kërcejnë në ritmin e asaj që u thotë “kalaja”. Se shqiptarët do të kishin një luftë siç e pamë me këtë kushtetutë, sigurisht.
Të drejtat e pjesëtarëve të komunitetit shqiptar do të duhej të hekuroseshin në një farë mënyre. Por nëse dikush mendon se maqedonasit nuk do ta kishin problem të provonin se Goce Dellçev nuk ishte bullgar, kjo është gjithashtu e vërtetë. Pra, le të kthehemi në temë. A do të ishin anashkaluar shumë gjëra nëse do të kishim një kushtetutë civile në vend të një kushtetute kombëtare? Tashmë bullgarët nuk do të kishin mundur të “podhin në ajër”. Askush nuk do të mund të pretendonte apo mohonte nëse ka bullgarë në Maqedoni.
Të gjithë “brenda” do të ishin thjesht “qytetarë të R”. Maqedonisë”, pra qofsh turk apo kaur, puna e madhe! Dhe, nga ana tjetër, kriteret dhe sistemi i vlerësimit brenda shtetit do të ishin të ndryshëm. Që nuk do të kishte lënë të lulëzonte nacional-romantizmi është një histori për fëmijët e vegjël, sigurisht që do të kishte, por që mekanizmat e funksionimit të shtetit do të kishin një platformë tjetër, kjo është e sigurt. Atëherë nuk do të kishte vend për çështjen më të mjegullt politike në këto zona, që është “a mund të jetë një shqiptar president i vendit”? Atëherë edhe i ndjeri /rahmetli/ Amdi Bajram do të kishte pasur shanse të barabarta.
Madje edhe një “Bantu i zi” me pasaportë maqedonase do të kishte të drejtë të kandidonte për post dhe përfundimisht të bëhej president. Por si do t’i trajtonin maqedonasit komplekset e tyre historiologjike! Hmm! Po shqiptarët?… oh, kjo është histori e gjatë! Natyrisht, do të duhej të gjenin mekanizma për përfaqësim të drejtë, kështu që qoftë edhe në modelin e vitit 2001 apo jo, kjo është temë për diskutim. Por pikërisht shteti me një koncept të mundshëm civil të kushtetutës dhe realitetit, do të duhej të fuste jo dygjuhësinë, por pesëgjuhësinë. Epo, kjo është Evropa, është një model evropian! Por kujt do t’i shpjegosh? Maqedonia do të ishte “model evropian” që në fillim. Kështu u bë një “plagë e gjallë” që kërkon shumë kohë për të arritur një atmosferë “edhe ujku i ngopur edhe delet në numër”, dhe të gjithë “evropianë” të barabartë. Nejse!
Kur bëhet fjalë për shqiptarët, më aktuale ishin ndodhitë në BDI. Çfarë mjeshtërie e Ali Ahmetit. Në gjithë atë cirk, ai arriti të nxjerrë një “barazim” dhe t’i kënaqte të gjithë që të qëndronin në lojë. Ajo që bie në sy është reagimi i Talat Xhaferit i cili u largua nga takimi i pakënaqur që nuk ka nënkryetar nga rajoni i Gostivarit. Ndoshta me të drejtë, po të kemi parasysh se meritat e tij janë të mëdha, dhe për Zotin edhe pjesa e politikanëve të Gostivarit janë meritorë për atë që përfaqëson BDI-ja sot.
A është e mundur që kjo të jetë edhe një lëvizje e menduar për të mbajtur disa tensione për nevojat e disa kombinatorikëve? Artan Grubi doli sërish “i fituari”. Edhe zv.kryeministër, edhe në kryesi, edhe kur do të ketë ndryshime në funksion, jam gati të vë bast që nuk do të lihet mënjanë. Afërsia dhe lidhja e tij me Ali Ahmetin është e çuditshme deri në panatyrshmëri. Të garantoj që nuk do të “zhgënjehet” për një kohë të gjatë për sa kohë që Aliu të jetë në krye! Për të mos thënë aspak, atij nuk do t’i ikë diplomacia. A nuk është keq të jesh një ditë “Zoti Ambasador”!
Apo, nëse propozohet sërish në zgjedhjet e ardhshme, kush pretendon se ndoshta nuk është “kryetari-nënkryetar” i radhës i Kuvendit? Aaa!? Ali Ahmeti – dhe gjithçka është e mundur! Rreziku i vetëm në të ardhmen do të jetë humbja e mundshme e BDI-së në zgjedhje nga opozita shqiptare. Atëherë gjithçka do të shkatërrohet si një kullë letrash. Edhe Grubi – Mubi dhe gjithë ekipi i futbollit. Unë mundem vetëm publikisht Ali Ahmetit t’i “heqë kapelen” për mençurinë politike me të cilën ai udhëheq BDI-në. Maestro,… dhe tipa si Artani-Martani, janë material harxhues politik.
Dhe së fundi, më lejoni të bëj përsëri pyetjen që në fillim të kolumnës “si mos të dërgosh çdo gjë në të së ëmës” dhe të kërkosh mënyra alternative për jetën dhe të ardhmen tuaj, nëse ke parasysh se gjithçka është vetëm një maskë e madhe. mbrapa të cilës shteti po shpërbëhet në të gjitha bazat, gjithçka është një film i zakonshëm me buxhet të ulët, gjithçka është gënjeshtër, gjithçka është improvizim, gjithçka është jofunksionale, gjithçka është “panair politik”, gjithçka është “bosh muhabet” pavarësisht borive dhe daulleve që i bien këngës “Sapo nuk kemi hyrë në Europë”! More shko në tre p…. të nënës!! Për këtë hapësirë duhet vetëm një “çizme”,… një dorë e hekurt dhe filozofia e “gatitu”!
OO XHEMAT! … (respekt ndaj besimtarëve të vërtetë dhe të moshuarve)…. ‘‘hajt edhe ti në tre…! Për ty vetëm ‘‘ Anadolija, yuz bir sene”!!! Nuk është shteti për ty! SIKTER NË SHTËPI!
Nga Agim JONUZ (Autori është kolumnist i gazetës KOHA)
/koha.mk
