Prof Dr. Qemal Murati: E, megjithatë, shqipja nuk është gjuhë zyrtare në Maqedoni..

Shkencëtari i madh italian, Galileo Galilei (1564-1642) që nga viti 1604 ishte shprehur se Koperniku kishte patur të drejtë në tezën se Toka dhe planetet e tjera rrotullohen rreth Diellit. Me mbrojtjen që i bëri teorisë së heliocentrizmit, ai provokoi pakënaqësi në mjediset e larta kishtare. Në vitin 1616 ata e urdhëruan që të hiqte dorë nga përhapja e ideve të Kopernikut.

Para gjyqit të inkuizionit, ai u detyrua të mohonte mësimet e Kopernikut, por kanë mbetur lapidare fjalët që kishte thënë me zë të lartë: Epur si muove (it. Eppur si muove) “E megjithatë, rrotullohet” (d.m.th. Toka).

Në rrafshin linguistik, paraqitet si në kaleidoskop një dyzim edhe rreth përdorimit zyrtar të shqipes në Republikën e Maqedonisë së Veriut: Shqipja është gjuhë zyrtare në RMV/ Shqipja nuk është gjuhë zyrtare në RMV! Eksponentë të Partisë shqiptare (BDI) që ka bashkëqeverisur për 22 vjet me partitë maqedonase shprehen se Shqipja është gjuhë zyrtare në RMV, paçka se Kushtetuta dhe Ligji për përdorimin e gjuhëve në RMV, i miratuar nga Parla¬menti i këtij vendi (11 janar 2018), nuk e jep kështu.

Për dijeni: Në Maqedoninë e Veriut janë në përdorim 23 gjuhë, por vetëm maqedonishtja ka statusin e plotë të gjuhës zyrtare, kurse gjuha shqipe nuk është zyrtare me Kushtetutë në nivel shtetëror. Mund të përdoret në nivel lokal, por nuk mund të përdoret në nivel të përgjithshëm shtetëror.

Kështu, sipas Dekretit që ka miratuar Qeveria për emblemat e policisë, që buron nga Ligji për përdorimin e gjuhëve, emblema dygjuhësore të policisë janë vetëm për shërbimet në nivel lokal, atje ku gjuhë zyrtare është edhe gjuha shqipe. Emblemat nuk janë në dygjuhësi edhe për shërbimet dhe njësitë qendrore të cilat janë në nivel shtetëror. Apo, p.sh., në Shkup shqipja mund të ketë përdorim zyrtar vetëm në Komunën e Çairit ku flitet nga 20 për qind e popullsisë (ky është termi teknik që përdoret për gjuhën shqipe) por jo në tërë territorin e Shkupit.

Si i tillë ky ligj nuk është mirëpritur dhe nuk është pranuar nga inteligjencia shqiptare në Maqedoni, sepse shqipja nuk e ka statusin e barabartë me maqedonishten. Ky Ligj madje as nuk e njeh shqipen si gjuhë zyrtare me emrin e saj të vërtetë, por si “Gjuha e 20 %”.

Këtë fakt e pohoi në një praqitje publike edhe Kryetari i Parlamentit të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Arim Gashi, se: “Gjuha e vetme në Maqedoni me të cilën flasin institucionet është vetëm maqedonishtja. Gjuha shqipe në RMV nuk është zyrtare, por vetëm gjuhë e përkthyer”.

Dhe ndaj tij u hodhën gurë e dru e një vrundull kërcënimesh nga eksponenti i BDI-së dhe ish- ministri i jashtëm i Republikës së Maqedonisë së Veriut, Bujar Osmani: “I bëj thirrje Gashit ta tërheqë deklaratën dhe t’u kërkojë falje qytatarëve shqiptarë!” (si në gjyqin e inkuizicionit ndaj Galileo Galileit).

Ç’është e vërteta, statusi i gjuhës shqipe në Republikën e Maqedonisë së Veriut ndodhet midis kudhrës e çekanit. Përpara rripë e prapa thikë. Keq këtej e keq andej. Por, e vërteta përmbahet te ajo thënia e Galileit: Epur si muove. Megjithatë, gjuha shqipe nuk është zyrtare në RMV në nivel të përgjithshëm sikurse maqedonishtja, por vetëm në nivel kokal!

Modeli i të drejtave linguistike që duhet të merret si shembull është ai në Republikën e Kosovës: ku gjuha serbe, me 3 për qind serbishtfolës, është gjuhë zyrtare në gjithë territorin. Kurse gjuha shqipe në Republikën e Maqedonisë së Veriut, me 30 për qind të folësve të saj, nuk është gjuhë zyrtare në tërë territorin, por vetëm në nivel lokal.

Blofi a mashtrimi që bëhet me zyrtarizimin e shqipes në Maqedoni, me demagogjitë e politikanëve dhe patriotizmin folklorik të turmave, duhet të marrë fund. Linguistët qoftë ata shqiptarë e qoftë ata maqedonas janë pak të impenjuar në këtë çështje sepse fatkeqësisht edhe gjuha është një terren i zënë nga politika.

Bashkëjetesa në Maqedoninë e Veriut sot ka nevojë për më shumë gjuhë, jo për më pak gjuhë. Sepse shuma është pasuri, paka është varfëri. Për të pasur një kohezioni etnik, Republikës së Maqedonisë së Veriut i duhet modeli zviceran në lëmin e të drejtave për gjuhët.

/tvuskana