Pas gjyqit për vrasjen, Zana Avdiu denoncon kultorën Maço mes shqiptarëve në Zvicër.. (FOTO)

„Dhuna shihet si një metodë e pranueshme për të disiplinuar gratë“
Zana Avdiu, ndërgjegjja feministe e Kosovës, komenton gjyqin për vrasjen në Pratteln. 31-vjeçarja e sheh rastin si një pasqyrim të një sistemi shtypës që normalizon dhunën ndaj grave

Zana Avdiu (31) është diçka si ndërgjegjja feministe e Kosovës. Ajo për një kohë të gjatë ishte mysafire e mirëpritur në emisionet televizive kosovare, ku gjithmonë ka ditur të afirmohet kundër numrit dërrmues të meshkujve dhe ka denoncuar kulturën maço në trevën shqiptare.

Ajo mbron veçanërisht grupet e margjinalizuara. Në fund të vitit 2023, qëndrueshmëria e tyre u shpërblye. Avdiu tani drejton emisionin e saj të bisedës dhe preferon të ftojë gra në emisionin e saj – një moment historik në vendin e ri ballkanik.

Në Zvicër, ajo njihet më së shumti për kritikat e saj ndaj Granit Xhakës, i cili në mënyrë demonstrative ia rrëmbeu krahut para tifozëve kundërshtarë gjatë ndeshjes kundër Serbisë. Ajo më pas e përshkroi atë në një talk show si një „djalë rruge me sjellje të këqija“, ndërsa shumë kosovarë e festuan gjestin e Xhakës si një shenjë sfide fitimtare ndaj serbëve. Edhe babai i Xhakës i është bashkangjitur transmetimit të drejtpërdrejtë dhe ka fyer dhe kërcënuar Avdiun. Që atëherë, ajo ka qenë një leckë e kuqe për shumë anëtarë të diasporës shqiptare. Megjithatë, ajo nuk do të lejojë askënd që të flasë.

Me kërkesë të gazetës „Blick“, Avdiu tani po përfshihet në gjyqin për vrasjen në Pratteln ku përfshihet një familje nga Kosova, transmeton portali Shtegu. Vjehrri i Adelina T. Bamir T. vrau gruan e larguar të djalit të tij në vitin 2020, sepse ajo donte të denonconte burrin e saj për dhunë në familje dhe ta divorconte. Gjyqi tani ka përfunduar dhe aktgjykimi pritet të hënën e ardhshme.

Rasti tragjik është përfaqësues i shumë problemeve në shoqërinë shqiptare dhe diasporë. “Ky rast nuk mund të shihet i izoluar, por pasqyron një sistem shtypës që normalizon dhunën ndaj grave”, thotë Avdiu. „Në shumë familje, dhuna shihet si një metodë e pranueshme për të ‚disiplinuar‘ gruan dhe për të mbajtur kontrollin mbi të“.

Shoqëria shqiptare është thellësisht patriarkale dhe hierarkitë familjare janë të përcaktuara qartë: “Nusja shihet si dikush që hyn në një sistem të vendosur – si një shtesë, si të thuash. Prandaj, ajo duhet të përshtatet dhe t’i bindet vjehrrit të saj“.

Divorci në veçanti nuk është pritur mirë në pjesë të kulturës shqiptare: “Shpesh shihet si një dështim i burrit dhe familjes së tij dhe jo si zgjidhje për një marrëdhënie të dështuar. Në shumë raste, divorci nuk është fundi i konfliktit, por fillimi i një lufte për dominim dhe kontroll”.

Familjet në diasporë janë shpesh më konservatore sa i përket vlerave dhe kulturës sesa në Kosovën urbane, tha Avdiu për „Blick“ në vitin 2023. Nga këndvështrimi i saj, është paradoksale: “Gratë shqiptare jashtë vendit kanë akses më të mirë në arsim dhe për këtë arsye janë edhe më të pavarura financiarisht”. Por aty ku mbaron shteti dhe fillon privati, gratë nga Prishtina, për shembull, janë më të lira se disa gra në diasporë. Ajo e sheh si arsye integrimin e pamjaftueshëm të disa familjeve.

FOTO:

/shtegu