FAKT: Mërgimtarët na mbajnë gjallë..!?

Mërgimtarët kanë dërguar afër 320 milionw euro në Maqedoni në vitin e kaluar përmes kanaleve zyrtare. Për shkak të pasqyrës së pafavorshme sociale në vend, prej dekadash këto flukse valutore janë përdorur për të mbuluar “vrimat” në buxhetet familjare. Këtë e tregojnë edhe anketat e Bankës Popullore për transferet private, të cilat tregojnë se shumica e këtyre mjeteve , ose rreth 80 për qind, kanë për qëllim mbulimin e konsumit aktual dhe personal të qytetarëve në Maqedoni.

Si një burim shtesë të ardhurash për familjet, ato përfaqësojnë komponentin e dytë më të rëndësishëm të të ardhurave reale të disponueshme. Pas masës së pagave, rreth një e katërta e të ardhurave të disponueshme të popullsisë janë nga fondet e mërgimtarëve, sqarojnë nga Banka Qendrore.

Flukset hyrëse formale nga remitancat private në Maqedoni kanë një peshë relativisht të qëndrueshme, por ajo është e vogël, krahasuar me pjesën e transfertave private të marra përmes kanaleve joformale, e shfaqur përmes efektit neto të shlyerjes së tregut të këmbimit valutor që kanalizohet në sektorin bankar.

Transfertat private nëpërmjet kanaleve informale shënojnë një pjesëmarrje relative të qëndrueshme të vazhdueshme në Prodhimin e Brendshëm Bruto. Krahasuar me rajonin, sasia më e vogël e parave arrin përmes kanaleve zyrtare në Maqedoni , ndërsa më shumë para vijnë në Kosovë, e cila ka pothuajse po aq banorë sa Maqedonia e Veriut, sipas të dhënave të Eurostat.

Sipas Agjencisë së Statistikave të Bashkimit Evropian (BE), në vitin 2022, diaspora në Kosovë do të jetë më bujarja nga vendet e rajonit. Flukset hyrëse nga jashtë në këtë vend fqinj përbëjnë 17.2 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB). Më pas vjen Mali i Zi me 13.3 për qind, Bosnja dhe Hercegovina me 10.6 për qind, Shqipëria dhe Serbia me 9 për qind dhe Maqedonia e Veriut me 3.4 për qind të PBB-së.

Profesori Borçe Trenovski nga Fakulteti Ekonomik në Shkup, thotë se vendet e rajonit kanë metodologji të ndryshme dhe krahasimi nuk mban. Në raportet statistikore, Maqedonia e Veriut raporton vetëm remitancat nga jashtë të pranuara përmes kanaleve zyrtare (banka dhe transferta e shpejtë e parave). Shqipëria dhe Kosova për shembull, thotë ai, kur përcaktohen shumat totale të remitancave nga jashtë, ato përfshijnë edhe shumat e parashikuara të transfertave joformale.

Metodologjia ndryshon, por ajo që është karakteristike për të gjitha vendet është se një pjesë shumë më e konsiderueshme e parave vijnë përmes kanaleve jozyrtare, në para në dorë, dhe një pjesë shumë më e vogël përmes kanaleve zyrtare financiare (banka, transferta e shpejtë e parave, etj.), thekson Trenovski

Remitencat në valutë nga emigrantët dhe punëtorët e përkohshëm jashtë vendit janë të rëndësishme për ekonominë e Maqedonisë. Përveç faktit që remitancat janë një burim i rëndësishëm shtesë të ardhurash për disa familje, të cilat përmirësojnë standardin e tyre të jetesës, ato kanë edhe një rëndësi më të gjerë makroekonomike, duke rritur potencialin valutor të ekonomisë. Remitancat janë edhe një burim i rëndësishëm fondesh në llogarinë rrjedhëse të bilancit të pagesave dhe kontribuojnë në ruajtjen e një deficiti të ulët të llogarisë korente. Shuma që mërgimtarët tanë u dërgojnë të afërmve dhe miqve të tyre në Maqedoni gjithashtu paraqet një potencial të konsiderueshëm “investimi”.

Në ndërkohë të dhënat zyrtare tregojnë se shumë edhe më të madhe , edhe pse me tre herë banorë se Maqedonia e Veriut, kanë dërguar qytetarët e Malit të Zi me 332 milion euro. Të gjitha vendet me bilanc pozitiv që do të thotë se morën më shumë para sesa dërguan ishin në Europën Lindore, ku gati gjysma ishin anëtarë kandidatë në BE. Serbia kryeson listën me 4.6 miliardë euro e ndjekur nga Rumania me 3.7 miliardë euro , Kroacia me 2.2 miliardë euro , Bosnja dhe Hercegovina me 1.8 miliardë euro , Bullgaria me 1.4 miliardë euro , Kosova me afër 1.3 miliardë euro dhe Shqipëria me afër 1.2 miliardë euro .

Sasia e parave që njerëzit dërgojnë jashtë Bashkimit Europian po rritet me shpejtësi. Që nga viti 2018, ajo u hodh me 20 miliardë euro, duke arritur një shifër rekord prej 50 miliardë euro në vitin 2023, thotë Eurostat. Kjo ndryshon ndjeshëm nga paratë e marra nga banorët në BE, të cilat arritën në “vetëm” 14 miliardë euro vitin e kaluar dhe mbetën të qëndrueshme që nga viti 2018. Në ndërkohë, thuhet se rreth 5 milionë persona, ose një në katër individë nga Ballkani Perëndimor aktualisht jetojnë jashtë vendit, thekson Banka Botërore në raportin e saj më të fundit.

Shqipëria dhe Bosnje Hercegoniva janë dy vendet që kanë numrin më të lartë të emigrantëve si përqindje e popullsisë, referuar matjeve të bëra në vitin 2021, me mbi 30%. Banka nënvizon në raport se historikisht emigrimi ka qënë me profil të balancuar gjinor, por së fundmi ka një rritje të fortë në normat e emigrimit të meshkujve. Shumica e emigrantëve janë në moshë pune dhe kryesisht me nivel të ulët arsimor.

Motivet ekonomike janë shtytësi kryesor që sjell emigracion nga vendet e Ballkanit Perëndimor në drejtim të shteteve të BE-së, por arsye janë edhe pakënaqësia me systemin shëndetësor dhe arsimor në vendet e origjinës, korrupsioni i perceptuar, si edhe ribashkimi familjar.

“Menaxhimi më i mirë në nivel global i fuqisë punëtore nga Ballkani Perëndimor mund të jetë një shtytës kryesor për zhvillimin ekonomik në rajon. Ndonëse emigracioni mund të sjellë sfida, si mungesa e fuqisë punëtore në vend, ai gjithashtu mund të krijojë mundësi të qarta lidhur me përdorimin e emigracionit për përfitime ekonomike,” thekson Banka Botërore.

Sipas raportit, nëse menaxhohet në mënyrë efektive, migracioni mund të ndikojë pozitivisht në zbutjen e varfërisë, nxitjen e eksporteve dhe thithjen e investimeve, duke rezultuar në këtë mënyrë në krijimin e vendeve të punës dhe transferimin e njohurive. Për shembull, remitancat mund të përmirësojnë burimet financiare për familjet e emigrantëve.

Përveç kësaj, kthimi i emigrantëve të kualifikuar mund të sjellë një “kthim të trurit’ në vendet e tyre të origjinës, ndërsa joshja nga paga më të larta jashtë vendit mund të motivojë arsimimin dhe rritjen e aftësive për ata që vendosin të qëndrojnë.

Vlerësohet se mesatarisht 70% e emigrantëve në vendet e BE-së dërgojnë remitancat në 6 shtetet e Ballkanit Perëndimor. Remitancat në raport me PBB-në variojnë nga 2.5% në Maqedoni, në 4.4% në Shqipëri dhe në 13.4% në Kosovë.

/(koha.mk)