Shqiptarët jan performuesit kryesorë në ekonominë Zvicerane ! Ja kush e thotë

Ndryshimi mes shqiptarëve të Zvicrës është i jashtëzakonshëm. Sot mbi 6 000 kompani në Zvicrën gjermanishtfolëse janë në pronësi të sipërmarrësve me origjinë shqiptare. Si erdhi – dhe çfarë e veçon komunitetin

„Le ta lëmë shqiponjën të fluturojë në Zvicër“, tha këshilltari kombëtar i PS Islam Alijaj (38) të shtunën në mbrëmje në Qendrën e Kongresit të Cyrihut. Diaspora shqiptare është mbledhur këtu për të festuar sipërmarrësit dhe veten e tyre.

Sipas vlerësimeve federale, në vendin tonë jetojnë rreth 300 000 shqiptarë dhe zviceranë me prejardhje shqiptare migratore. “Ne jemi një pjesë integrale e ekonomisë – dhe ndikimi ynë ka vazhduar të rritet vitet e fundit”, thotë për Blick, presidenti i FDP-së së Cyrihut dhe shqiptari nga Zvicra, Përparim Avdili (37).

Avdili është gjithashtu president i Swissalbs, grupi më i madh i interesit për zviceranët me origjinë shqiptare. Topi i kompanisë të shtunën në mbrëmje kishte për qëllim të tregonte se çfarë fuqie novatore ka tani komuniteti. “Pavarësisht imazhit negativ që ende ndonjëherë mbizotëron”, thotë Avdili.

Pesë të nominuarit e mbrëmjes ishin të ndryshëm: një zhvillues softuerësh, një CEO i një start-up të shëndetit digjital, themeluesja e një marke mode, pronare e një dyqani të mirë këpucësh për meshkuj dhe Liridona Makica (31), drejtoreshë menaxhuese e start-up Spitex Dona me mbi 55 punonjës.

Makica përfundimisht fitoi çmimin e madh me vlerë 15 000 franga të shtunën në mbrëmje. Karriera e saj është emblematike e ndryshimit që po përjetojnë shqiptarët zviceranë në ekonominë vendase. „Unë nuk mund të gjeja një praktikë – askush nuk donte të më punësonte. Më në fund nisa karrierën time si praktikante infermiere”, thotë Makica për Blick. Ajo nuk e di nëse ka qenë për shkak të mbiemrit shqiptar. „Unë nuk pata një shans atëherë“.

Pas praktikës mora stazhin. Makica më vonë ndoqi shkollën e lartë teknike në Winterthur ZH dhe përfundimisht ZHAW, ku mori një diplomë bachelor në shëndetësi – sinjali fillestar për karrierën e saj fillestare. “Më duhej të pohoja veten sepse disa vite më parë në kulturën shqiptare nuk ishte e zakonshme që një grua të vetëpunësohej dhe të mos kujdesej për fëmijët në shtëpi”.

Kur Makica kishte idenë për start-upin e saj Spitex, ajo së pari duhej të bindte prindërit e saj. “Por më pas ata ishin aty për mua dhe më mbështetën shumë.” Vitet e fundit, ajo ka vënë re një ndryshim në komunitetin e saj. “Ne jemi shumë më të hapur sot – këtë e ndjej si grua. Është bukur të shohësh se këtu ka shumë femra zvicerane-shqiptare që mund të ndjekin pasionin e tyre profesional”.

“Në vitet 1990, ne ishim krenarë kur fëmijët punonin në arkën e një shitësi me pakicë – dhe nuk duhej më të ndynin duart në kantieret e ndërtimit në shi dhe të ftohtë”, thotë Përparim Avdili. Gjenerata e parë në fakt i fitoi paratë e tyre kryesisht në kantieret e ndërtimit ose, për shembull, si shofer kamioni. “Por vajzat dhe nipërit e tyre nuk janë më vetëm punëtorë të zakonshëm, por kanë themeluar kompani”. Nuk ka shifra të sakta, por sipas vlerësimeve janë mbi 6 000 kompani në Zvicrën gjermanishtfolëse në duart e sipërmarrësve me origjinë shqiptare.

“Ne shqiptarët jemi sot performuesit kryesorë në shoqëri – dhe në ekonominë zvicerane”, thotë Avdili. Ndryshimi ka të bëjë gjithashtu me simbolet e statusit si BMW, të cilat ishin të dukshme në Sause në Qendrën e Kongresit të Cyrihut. “Ambicia në mesin e shqiptarëve të Zvicrës është shumë e fortë – ne nuk jemi në një gjendje të neglizhencës së pasurisë”, shpjegon banori i Cyrihut. Brezi i dytë dhe i tretë duan të fitojnë paratë e tyre të mira. „Për të blerë më pas një makinë të fuqishme, për shembull“.

Të shtunën në mbrëmje, komuniteti nuk u lodh kurrë duke theksuar se sa e rëndësishme ishte Zvicra për zhvillimin e komunitetit të tyre. Avdili ia bën të qartë Blick: “Ne jemi krenarë për rrënjët tona, por nuk e shohim veten vetëm si shqiptarë, por si zviceranë me origjinë shqiptare që duan të japin një kontribut vendimtar për mirëqenien e vendit tonë”.

/shtegu