Fshati Tuhin dhe folklori burimorë nga Vehbi Haziri

Traditat e arta shqiptare si: bujaria, mikëpritja, sinqeriteti, dhe urtësia, kanë qenë karakteristikat kryesore, që në këtë fshat me shumicë të popullatës shqiptare, të dominojnë marrdhënje shembullore me fshatrat që me shekuj gjenden rreth e përqark Tuhi nit si qendër e shumë vendbanimeve tjera.

Pra, traditat shq iptare me kontakte të shpeshta miqësore, kanë krijuar shansë reale që edhe folklori burimor intenzivisht të zhvillohet. Shpeshherë ndodhte e sidomos në stinën e dimrit që grupet e adhuruesve nga— Zajazi —Cërvica Prapadishti Garana e fshatra tjerë, me numër nga 10 — 20 veta të qëndrojnë në Tuhin dhe anasjelltas.

Në këtë mënyrë “Shehirat” e talentuar shfrytëzuan rastin që e kishin në disponim, një pjesë të melosit burimor ta “Importojnë” nga Zajazi ose nga vendoanimet e tjera por edhe ta “Eksportojnë” — transmetojnë në lokalitete tjera gjithëshqiptare të Kërçovës si dhe më gjërë (Gostivar, Strugë, Prilep, Dibër etj).

Interpretuesit e shquar të këngëve të fsh. Tuhin në gjysmë shekullin e fundit me ushtrime fenomenale arritën ta modifikojnë gati çdo këngë, me tekste dhe melodi klasike, në këngë modeme me zërat e grupit 3 — 5 këngëtarë me zëra të kombinuar bas — tenor me çka melodia e këngëve, ku një zë ndryshon nga grupi i rapsodëve, me qëllim që melodia e çdo teksti lenë përshtypje se e përcjellë instrumenti muzikor.

Pra, protagonistët e melosit modern me dy zëra përveç autorëve të lavdishëm të fshatit Tuhin, kontribut të theksuar kanë dhënë edhe veteranët e shquar si: Kamber Bllaca, Hatem Berikova, kurse në vetë fshatin Tuhin të pa harrueshëm do të mbeten: Lati Kaleshe, Murat Murati. Ali dhe Imer Ollomani, dhe Xhevit Sadiku, si reformator të melodisë së këngëve burimore shqipe me zëra të kombinuar dhe për çdo tekst me mekam specifik. Pra, në Tuhin e lavdishëm e bujar me plot entuziazëm të këngëve dhe valleve popullore (si në grupin e burrave ashtu dhe të grave), për kontributin e çmuar që i’a faië bukurinë folklorit shq iptar kërçovar nga zemra do t’u jemi mirënjohës dhe atë: Ferhat Xhemailit, Ali dhe Imer Ollomanit, Murat Muratit, Xhevit Sadikut, (Dervish, Sherif, Bajram dhe Adi) Aliut, Hajdar Zenelit, R ushan Demirit, Bexhetit Bashe, Rrahman dhe Musa Kaleshit, Halit Ahmedit, Tefikut Demire, Saliut Haske, Safet dhe Nuhi Ibrahimit, vllëzërit Shefki, Nasuf dhe Habib Jusufit, Xhemail Vesele, Sulejmani, Lazamit Bashe, Ismail Muratit, Sulejman Zenelit, Baftir Limanit, Kurtish Likës si dhe shumë të tjerë, që pa hamendje ishin dhe mbetën të paharrueshëm për jetë në historin e folklorit kombëtar.

Pra gjithmon në të kaluarën por edhe sot nga zëri i tyre fenomenal dëgjohen tingujt e këngëve burimore shqipe me përmbajtje patriotike tradhëtie, të pënnallshme, historike apo dashurie si psh.: “Ixhidi Brahemi”, “Lale Bajrami”, “Haxhi Mustafa”, “Ilaz Kaçaku”, “Ymer Pasha”, “Gjylefaja”, “Ditën e shtunë”, “Maliq Zendeli”, “Sulë Elezi”, “Qemal Pasha”, “Jusuf Aga”, “Çika potureshe”, “Luto Fukaraja”, “Kërkon Pasha”, “Myzhde shokë”, “Çou bre Rexhë”, “Sulltana”, “Ali Pasha”, “Dil në dritare”, “Çor Ilazi”, “Hana për me dal”, “Vajzamani”, “Motra me nëntë vIlezër”, si dhe shumë këngë të tjera atraktive që për fat të keq i ka mbuluar harresa.

Poashtu gëzimin dhe dëfrimin, Tuhinit ia kanë shtuar edhe mjeshtërit e instrumenteve muzikore me kavall, fyell, çifteli etj., siç ishin: Milahim dhe Nasuf Kaleshi, Musaj i Qerimit, Nasuf dhe Mehmed Jusufi, Baftir Limani si dhe të tjerë që momentalisht nuk më kujtohen.

Pa këta krijues të talentuar të folklorit kërçovar, as që ka mundur gjatë këtyre 60 vjetëve të organizohen dasma ose tubime madhështore. Këtu duhet të përrnendet me plot meritë edhe poeti popullor xha Rasim Aliu — Kaleshe. Edhepse i pa shkolluar, ai me talentin dhe urtësinë e tij poetike i kompononte vargjet e vjershave të poezisë popullore me tematikë historike, politike dhe shkencore, sidomos për ngjarjet e luftës së II botërore si psh: “U dynd Londra e Uashingtoni”, “Për mbretin Zog”,

“Për fshatin Tuhin”, dhe shumë të tjera vargje poetike për të cilat vepra, xha Rasimit ia kishin lakmi edhe shumë intelektualë që patën rastin ta ndëgjojnë. Poashtu, për këtë fshat të bukur do të përfundoj me vargjet e xha Rasimit ku thotë: “Tuhini katund i vjetër, katund si ai s’ka pas tjetërn.Gjithtsesi edhe kontributi i vallëtarëve: Veli Hyse, Nexhat Sadiku, si dhe shumt të tjert kanë vlera të larta në strukttutn e folklorit atraktiv.