Fshati Garanë dhe folklori burimorë nga Vehbi Haziri

Për heroizmin e trimave legjendar nga Garana shkrimtarët e historisë kombëtare pa dyshim se kanë arsye reale dhe obligim moral të merren me hulumtimet e kësaj popullate me origjinë kombëtare — shqiptare.

Sidomos kur është në pyetje edukata e indoktrinimit, në rezistencën kundër regjimeve barbare serbo — bullgare nga viti 1913, e këndej. Tradicionalisht, brez pas brezi e tërë popullata shqiptare do të krenohet që në Garanë kanë jetuar një numër i madhë personash besnikë dhe bujarë, me një intelegjencë natyrore por edhe me plot energji patriotike — kombëtare, si pjesë integrale e kësaj edukate në këtë vendbanim shqiptar të Kërçovës.

Merita të pamohueshme kanë vetorganizimi i shkëlqyeshëm i dasmave dhe i tubimeve në forma të ndryshme por edhe kultivimi i vazhdueshëm i folklorit bui imor shqiptar, rregullisht ka qenë prezent jo vetëm në fshatin Garanë por gati në të gjitha qendrat tjera të Kërçovës si dhe më gjerë. Pra, me tingujt e këngëve të bukura me tekste: patriotike, heroike, tradhëtie apo dashurie, rapsodët e talentuar (që për çdo këngë kompononin edhe melodi të posaçme), e shtonin disponimin dhe moralin në zemrat e çdo shqiptari, me çka në kontinuitet u ruajtë vetëdija kombëtare.
Autorët e shquar të Garanës që zëvendësuan historinë kombëtare (që në çdo pikëpamje mungonte), me strategj inë e folklorit shqiptar ndër të shumtit nga të tjerët dalloheshin: Bajram Muka, Ymer dhe Hamdin Dervishi, dhe vIlezërit Aliu dhe Veliu Hete, Adil Loshi, Esat Hajrullai, Bajram dhe Muadin Emroja, Fehim Rushiti, Vesel Veseli, Rizai, Tafi, si dhe shumë solistë të tjerë, që aq shumë kontribuan në mënyrë sol idare për melosin burimor.

Repertuari i këngëve atraktive që interpretoheshin nga shehirat e lartëpërmendur rregullisht ka qenë shumë i gjerë me një potencial shumë të fucjishëm dhe me kënaqësi dëgjoheshin këngët: “Cen Maçuni”, “Shk.odre shIcrete”, “Stavre kapidoni”, “Gjeth te ullinit”, “Luto Fukaraja”, “Bilall Bajraktari”, “Mahmut Daci”, “Kur boni hana”, “Motra Merheme”, “Gjylefaja”, “Kalosh Doni”, “Ç’ke bylbyl”, dhe shumë të tjera.

Fatkeqësisht, në vitet 1981-1985 këngët shqipe jo vetëm në fshatin Garanë, por në çdo vend nga organet e shtetit monist u vunë nën cenzurë të ashpër me çka zhvillimin dhe kontinuitetin e këngëve e mbulonte dalëngadalë, dhe e zhdukte harresa. Por, si shpesh herë, për fat të mirë edhe kësaj here, në fshatin e trimave të Garanës, lindi fenomeni i dy vllezërve të talentuar me plot dashuri ndaj melosit dhe këngëve burimore kërçovare — Dervish dhe Aziz Dervishi.

Pra ky fenomen i dha infuzion të fuqishëm rizhvillimit të folklorit në përgjithësi e sidomos këngës shqipe kërçovare në veçanti. Për këto të dhëna dëshmojnë faktet e inçizimit të shumë video — audio kasetave, pjesëmarrja në festivalet madhështore me karakter: ballkanik, republikan, komunal, si dhe në çdo gëzim familjar.

Në këtë mënyrë, talentin e tyre e vunë në shërbim të melosit tonë kombëtar. Jam thellë i bindur se bilbilat kërçovarë të këngës shqipe (Dervishi dhe Azizi), do të jenë shembull i shumë talentave të tjerë, të dashuruar në këngën burimore, për çka i falënderojmë dhe u dëshirojmë sukses, (sepse me sukseset e tyre krenohemi gjithë ne kërçovarët në riafirmimin e folklorit kërçovar).

Pasuri e pamohueshme e folklorit kombëtar në këtë fshat kanë qenë edhe vallet popullore. Për estetikën e valleve, merr pjesë edhe pozita gjeografike me fshatin e afërt Cërvicë si dhe lidhjet familjare me Cërvicën. Në plejadën e artistëve të shumtë do të shënoj: Bajram Mukën, Hazir Hajroja, Imer, Shaip Dervi shi, Adi dhe Arif Lloshin, Loshin,Musa Kadriu si kampion të vël tetë të valleve kombëtare, por edhe shumë të tjerë. Poashtu, humori popullor nuk ka munguar edhe në Garanë, dhe gjithmonë ka qenë ushqim i shpirtit dhe amortizim i halleve tona.
Nga më të paharruarit do të rikujtohemi në buzëqeshjet e Sali Loshit dhe Nebi Letnikut.

Mirëpo, si legjendë e gjallë e humorit popullor me renome të lartë me shumë respekt do t’i falënderohemi humoristit Naim Jusufi “Xha Sela” i cili me talentin e tij fenomenal, Kërçovën, Garanën dhe tërë popullatën shqiptare e ngriti në kulmin e profesionalizmit të humorit për çka dëshmojnë video — kasetat e shumta si dhe pjesëmarrja e tij personale në çdo tubim, koticerte e gëzime. Pra, në fund “Xha Selën”, vllezërit Dervishi, si dhe të gjithë pjesëmarrësit nga zemra ju falënderohemi për atë që ia falën folklorit kombëtar.

Shkruar nga Vehbi Haziri