Për “Abetaren gjithëkombëtare” – shumë zhurmë për asgjë! nga Dr. Qemal Murati

Abetare – libër fillestar për të mësuar shkrim e këndim. Term që e krijuan hartuesit e librave shkollorë këtu e një shekull më parë nga dy shkronjat e para të alfabetit, a-b, me prapashtesën -are. Dikur përdorej Alfabetare (Allfabetare e gluhës shqip, Stamboll 1879), Abetar-i (Abetari për Msoitori Filltare t’Shcypniis, 1905); Parashqevi Qiriazi botoi “Abetare për shkollat e para”, (Manastir, 1909), një term që mori e u ngulit në përdorim të përgjithshëm. Po atë vit u botua në Paris “Stërvitjetore për nxënësit shqiptarë” e Nikolla Lakos etj. Njihen më se 150 abetare shqipe, të shtypura në Tiranë, Bukuresht, Stamboll, Sofje, Athinë, Paris, Sofje, Vjenë, Napoli, Selanik, Korçë. Pas Luftës II Botërore u botuan abetare shqipe edhe në Kosovë (Prishtinë, Pejë, Prizren), në Maqedoni (Shkup) dhe në Mal të Zi (Podgoricë) (Shefik Osmani).

Abetarja është një libër për të mësuar alfabetin, që mban parasysh kërkesat për zhvillimin dhe edukimin e nxënësve në tërësi. Pra, Abetare vjen të thotë Alfabet.
Alfabeti – është tërësia e shkronjave të vendosura në një rend të caktuar e grafika paraqet lidhjen që ka sistemi i shenjave të shkrimit me sistemin fonetik të një gjuhe.

Për t’u caktuar grafia e një gjuhe së pari do të bëhej një studim i gjithanshëm i sistemit fonetik të saj, sepse alfabetet e ndryshme edhe të gjuhës shqipe që janë përdorur në rrymë të shekujve s’janë gjë tjetër veçse shprehja grafike e këtij sistemi (I. Ajeti).
Gjuhë të ndryshme kanë alfabete të ndryshme, e po kështu edhe renditjen e shkronjave e kanë të ndryshme. Renditja e shkronjave në alfabetin e shqipes dhe në alfabetet e gjuhëve të tjera është arbitrare, d.m.th. renditja mund të ishte edhe ndryshe. Por, pasi të jetë kodifikuar alfabeti njëherë, rendi alfabetik bëhet i detyrueshëm.

Vitet e fundit në Shqipëri u krijua “Abetare mbarëkombëtare”, një libër për përdorim unik në të gjitha shkollat fillore shqipe, në Shqipëri, Kosovë, Maqedonisë etj., për të krijuar percepcionin e “unitetit kombëtar”. Abetarja në thelbin e vet është libër për mësimin e alfabetit, nuk mund të shërbejë si mjet i unifikimit kombëtar nëse do të përdoret një tekst i përbashkët në të gjitha shkollat shqipe apo nëse do të përdoren disa abetare.

Tre janë librat e kombit që krijojnë unifikimin kombëtar: Drejtshkrimi i gjuhës shqipe, Fjalori i gjuhës shqipe, dhe Gramatika e gjuhës shqipe, të cilat përmbajnë normën e përbashkët gjuhësore dhe kohezionin kombëtar. Abetarja nuk hyn aspak në këtë kategori, ndaj “Abetarja gjithëkombëtare” është krijuar më tepër për afeksion politik pseudopatriotik dhe për përftime të tjera materiale. Nuk dimë kund në rajon, në Europë e në botë të ketë “Abetare gjithëkombëtare!” Ku dallon “Abetarja gjithëkombëtare” nga abetaret e tjera? Askund. “Abetarja gjithëkombëtare” nuk ka as më shumë e as më pak shkronja se abetarja.

Në një Ese për edukimin (botuar më 1898 në Bruksel), Faik Konica flet për dy lloje arsimi që duhet të marrë nxënësi:
1) Arsim gojor të larmishëm, të qartë dhe zbavitës gjer në moshën tetë vjeçe, dhe 2) Arsim i shkruar. Në vendet jugore, arsimi i shkruar duhet të nisë përgjithësisht rreth moshës 13 vjeçe dhe në Veri vetëm rreth moshës 15 vjeçe. I përgatitur në këtë mënyrë, nxënësi do të mësojë leximin dhe shkrimin brenda një muaji, dhe në gjashtë muaj gramatikën.

Kjo Ese për edukimin duhet të shërbejë si një platformë programatike edhe për arsimin sot, jo të shpikim “Abetare gjithëkombëtare” dhe tekste shkollore për nxënësit e fillores që nuk i kupton kush, as dreqi e i biri. Lasgush Poradeci thoshte: “Shkollën nuk e bëjnë ndërtesat, as tekstet: shkollën e bëjnë profesorët, mësuesit”.

Nxënësit e shkollës sonë e kryejnë filloren, të mesmen dhe fakultetin dhe nuk arrijnë ta mësojnë drejtshkrimin e gjuhës shqipe. Jo sepse nuk kanë aftësi apo sepse drejtshkrimi është i vështirë, por sepse nuk kanë mësues të mirë. Edhe mësuesit nuk e dinë drejtshkrimin. E, te ne deri dhe anëtarë të Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës (ASHAK) nuk e dinë drejtshkrimin e shqipes! E, të mos flasim për shkencën e tyre! E ne flasim për “Abetare gjithëkombëtare!”

/tvgurra