Përse duhet të mësojmë dhe studiojmë gjuhën gjermane? Nga Prof.Dr Izer Maksuti

Gjermanishtja flitet nga mbi 130 milionë njerëz në botë si gjuhë amtare, dhe në mbi 42 vende të botës nga një pakicë gjermanishtfolëse. Në kuadër të Bashkimit Europian gjermanishtja flitet nga më shumë folës se anglishtja, frëngjishtja e spanjishtja.

Gjermanishtja është ndër 12 gjuhët që flitet më së shumti në botë. Ajo, pas anglishtes, mbetet gjuha më e përdorur në fushën shkencore, si dhe gjuha e dytë me më shumë të dhëna në internet.

Gjermanishtja është e njohur si gjuha e shumë mendimtarëve, letrarëve dhe shkencëtarëve më të famshëm të botës: Gëte (Goethe), Shiler (Schiller), Marks (Marx), Niçe (Nietzsche), Kafka, Cvajg (Zweig), Mann, Breht (Brecht) dhe autorë tjerë, si dhe mjaft krye përfaqësues të muzikës klasike, kompozitorët si Mocar (Mozart), Bah (Bach), Bethoven (Beethoven), Shubert (Schubert), Vagner (Wagner) flisnin dhe shkruanin në gjermanisht. Këtu mund të shtojmë edhe përfaqësues të fushave të ndryshme si: Ajnshtajn (Einstein), Frojd (Freud), Kant, Hegel, Veber (Weber), Hajdeger (Heidegger) e shumë të tjerë.

Disa prej veprave më të rëndësishme të civilizimit perëndimor në fushë të filozofisë, letërsisë, muzikës, historisë së artit, teologjisë, psikologjisë, kimisë, fizikës, inxhinierisë dhe mjekësisë, janë shkruar në gjermanisht, disa prej studimeve më të thella në këto fusha edhe sot mund të gjenden vetëm në gjermanisht. Rreth 20 % e librave në botë botohen në gjermanisht, mjaft pak prej tyre mund të gjenden të përkthyera në anglisht.

Pra leximi dhe studimi i atyre, si dhe i klasikëve dhe nobelistëve gjermanë në origjinal, mbetet një prej arsyeve bazë të mësimit të gjermanishtes. Njëmbëdhjetë nobelistë të letërsisë, si dhe 22 në fizikë, 30 në kimi dhe 25 në mjekësi janë nga hapësira gjermanishtfolëse. Vendet gjermanishtfolëse në fushën e inxhinierisë janë ndër më të mirët në mbarë botën. Nga vendet gjermanishtfolëse kemi regjisorët dhe producentët më të mirë në botë.

Gjermanishtja dhe anglishtja, si gjuhë gjermanike, kanë shumë ngjashmëri, sidomos në fushën e leksikut. Gjermanishtja është gjuha në të cilën përkthehet më shumë në botë. Ajo mbetet gjuhë e rëndësishme e tregtisë dhe ekonomisë; ekonomia e Gjermanisë ka vendin e parë në Europë, ndërsa të katërtin në botë. Fuqia ekonomike e saj krahasohet me të gjithë vendet spanjishtfolëse. Gjermania është vendi i dytë në botë që eksporton më shumë. Shumë sipërmarrje botërore kanë selitë e tyre kryesore në Gjermani. Gjermanishtja është gjuha më e rëndësishme në Europën Qendrore, Lindore dhe Juglindore.

Që para më shumë se 100 vitesh, Faik Konica në revistën “Albania”, të cilën e botonte në Bruksel, përmendte rëndësinë e mësimit dhe studimit të gjermanishtes nga shqiptarët, meqë në atë gjuhë dhe nga studiues kryesisht austro-gjerman u bënë studimet e para për gjuhën, historinë, arkeologjinë, etnologjinë shqiptare, dhe me këtë ata mbeten themeluesit e shkencave albanologjike. Edhe pas kaq shumë vitesh, megjithëse tanimë kemi me dhjetëra universitete, institute, disa akademi shqiptare, ende nuk e kemi të plotë veprën e tyre edhe në gjuhën shqipe, për atë mbetet e rëndësishme gjermanishtja për t’i lexuar e studiuar në origjinal.

Sot në rrethana tjera të dekadave të para të shekullit XXI, me një numër kaq të madh të shqiptarëve në vendet gjermanishtfolëse: në Gjermani, në Zvicër, në Austri, në Tirolin e Jugut/Itali, në Luksemburg, nga të gjitha anët e trojeve tona – thuhet që mund të jenë mbi 1 milion – mësimi dhe studimi i gjermanishtes bëhet i rëndësishëm edhe për arsye të ruajtjes dhe kultivimit të lidhjeve me këtë pjesë vitale të diasporës sonë, për t’i kuptuar më lehtë, si dhe për t’u ndihmuar atyre të ruajnë gjuhën shqipe, jo vetëm ky brez, por edhe gjeneratat e ardhshme.

(Prof. dr. Izer Maksuti është profesor në Degën e Gjuhës dhe Letërsisë Gjermane, Fakulteti i Shkencave Humane, Universiteti “Nënë Tereza”, Shkup)

/koha.mk