Sali Ramadani Kërçova në Kosovë mbindërtoi gjithë formimin e tijë intelektual dhe patriotik

Libri monografik “SALI RAMADANI-KËRÇOVA – SHQIPTARI I PATHYESHËM” i autorit Shaban Dalipi që po promovohet në Prishtinë, është shprehje më e mirë e ndëveprimit të kauzave intelektuale e patriotike të Sali Ramadanit me Kosovën, e cila , e lidhi jo vetëm një pjesë të madhe të veprimtarisë së tij atdhetare, por e edhe fatin e jetës, sepse aty gjeti një bashkëudhëtare të devotshme, e cila ishte hija e gjithë rrugëtimti të bashkëshortit të tij.

Sali Ramadani në Kosovë mbindërtoi gjithë formimin e tij intelektual e patriotik, pasiqë aty ai u njoh me një galeri të tërër personazhesh, që më vonë do të bëhen bartës të proceseve në luftë dhe në paqe.

Libri monografik “SALI RAMADANI-KËRÇOVA – SHQIPTARI I PATHYESHËM” i autorit Shaban Dalipi është një sintezë të dhënash e dëshmish mbi një personalitet sa të veçant, aq edhe kompleks, sa origjinal aq edhe kreative, për nga natyra dhe energjia vepruese në rrethana e kohë të ndryshme. Sali Ramadani- Kërçova vjen në këtë libër i skalitur me vijat e një portreti që për një pjesë të madhe të publikut, nuk ishte i panjohur, por jo i studiuar sa duhet, ashtu siç e meritonte, sepse ai ishte mjaft ndikues në rrjedhën e ngjarjeve, në të cilat kishte qenë ose inicues, ose inspirues, ose të dyja bashkë.

E veçanata e këtij libri monografik është se autori, krahas portretizimit sa më besnik të figurës së Sali Ramadanit, ka sjellur edhe një vështrim panoramik të historisë së krahinës prej nga vjen ai, Uskana, duke ofruar të dhëna të vlefshme që nga kohërat e lashta p.e sonë, por edhe të historisë së trungut të tij familjar. Gjithsesi këtu nuk mungojnë të gjitha “stacionet” jetësore nëpër të cilat kishte kaluar S. Ramadani, që nga lindja (7 mars 1939 në fshatin Greshnicë të Kërçovës) e deri në vdekje (27 janar 2018 në Prishtinë).

Autori ka ndjekur hap pas hapi ecjen e Sali Ramadanit në kohë e hapësirë, duke filluar nga rinia e hershme e tij e deri në momentet e fundit të jetës. Në këtë ecejake të gjatë, lexuesi arrin të shoh si në një shirit filmi zhvillimin dhe formimin e një personaliteti, i cili gjatë rrugëtimit jetësor u ndesh në sfida e probleme që ishin rrjedhojë e angazhimit të tij, jotipik për kohën dhe aspak në përputhje me normat shoqërore e politike të një sitemi të cilin ai e luftoi me të gjitha forcat.

Sali Ramadani nuk do të ishte ky që njihet botërisht, nëse do të vepronte ndryshe. Ai nuk do të ishte ky që e shohim të portretizuar në këtë libër, nëse jetën e tij nuk do ta mbushte me veprimtari që lanë gjurmë përtej kohës dhe hapësirës ku veproi.

materia që prezantohet në këtë libër monografik përbën edhe një kapitull të rëndësishëm të historisë politike të shqiptarëve në Maqedoni dhe si e tillë kjo materie mund t’iu shërbejë studiuesve të ndryshëm që të thellojnë njohuritë e tyre shkencore mbi procseet politike nëpër të cilat kaluan shqiptarët pas Luftës së Dytë Botërore.

Por e gjithë kjo kronologji ngjarjesh pati një protagonist të fuqishëm që nuk u tundua as nga joshjet e pushtetit, dhe nuk u thye as nga vuajtjet dhe maltretimet e shumta që ushtronte aparati i atëhershëm represiv jugosllav-maqedonas. Rrjedhimisht, ky qëndrim stoik i S. Ramadanit nuk kishte mbetur pa pasoja, sepse protagonisti i këtij libri monografik qysh në rini kishte përjetuar në lëkurën e tij ndjekjet policore, burgosjet, arratisjet si dhe proceset e shumta gjyqësore.

Profili jetësor i Sali Ramadanit do të dilte i paplotë nëse nuk përfshijmë edhe veprimtarinë e tij ilegale, që përbën edhe një kapitull të posaçëm të këtij libri monografik. Ajo çka ka vërejtur edhe autori, gjatë veprimtarisë së tij ilegale, Sali Ramadani është treguar shumë i kujdesshëm në raport me bashkëpunëtorët dhe miqtë e tij, sidomos në situata delikate që survejoheshin nga regjimi jugosllav. Veprimtaria e tij ilegale shtrihej në një hark të gjerë kohor, me një shtrirje të gjërë territoriale dhe një rrjet bashkëpunëtorësh, si përgjigje ndaj sfidave dhe bllokadave që i shkaktonte pushteti i atëhershëm. Kjo bëri që Sali Ramadani të ketë lidhje të fuqishme edhe me bashkëatdhetarët tanë në diasporë, sidomos në Amerikë.

Ky libër monografik përmbyllet me kapitullin XIII, ku autori ka sjellur opinione, mbresa dhe kujtime dhe kjo mbase mund të jetë përmbyllja më e natyrshme e jetëshkrimit të një veprimtari të veçantë të kauzës sonë kombëtare.

Pasi ta kemi lexuar dhe mbyllur edhe kopertinën e fundit të këtij libri, do të kuptojmë se shumëçka që ka qenë dashur të dijmë për Sali Ramadanin nuk e kemi ditur. Prandaj ky libër monografik, përveç që plotëson një boshllëk në tërësinë e informaciove tona, ai i shërben edhe qëllimit të (ri)vlerësimit të personaliteteve tona, i cili patjetër duhet të kalojë nëpër një proces të detajuar të kompletimit dhe sistemimit të të dhënave arkivore dhe vendosjen e tyre në një rrafsh studimi të paanshëm, siç pretendon edhe autori i këtij libri monografik.

/gazetadielli.com