Varfëria thellohet, shteti bën sehir..!

Shifrat për popullsinë që jeton në varfëri, pothuajse gjysmë milionë banorë, kanë shumë mundësi të rriten edhe më shumë vitin e ardhshëm.

Nëse pritej që si pasojë e reformave të mbrojtjes sociale përqindja e të varfërve të ulej me 17.7 për qind deri në vitin 2020, një gjë e tillë nuk ndodhi.

Por as realizimi i planeve afatgjata që deri në vitin 2027 përqindja e popullsisë që jeton nën kufirin e varfërisë të ulet deri në 14 për qind. Kriza ekonomike që po vazhdon të thellohet, rritja e inflacionit…, janë tregues që paralajmërojnë se numri i të varfërve do të jetë edhe më i lartë.

Të dhënat e fundit të Entit Shtetëror të Statistikave tregojnë se shkalla e varfërisë në vitin 2020 ishte 21.8 për qind ose 451.900 qytetarë që jetojnë në varfëri, shifra këto që nuk i përgjigjen realitetit, po të kihet parasysh ekonomia gri. Nga Organizata e Punëdhënësve të Maqedonisë (OPM) theksojnë se përqindja e madhe e popullsisë që jeton në varfëri është problem afatgjatë në Maqedoni, edhe pse të dhënat tregojnë se varfëria ka rënë me gati gjashtë për qind gjatë dekadës së fundit.

“Pavarësisht skenarëve optimiste për uljen e varfërisë, që nuk parashikonin pasojat e krizës së kovidit dhe problemet ekzistuese të shkaktuara nga lufta në Ukrainë, është e qartë se problemet ekonomike sa i përket furnizimit me lëndë të parë, rritja e madhe e çmimeve të energjisë dhe ushqimeve ndikojnë në zvogëlimin e rritjes së parashikuar ekonomike, e cila është bazë për rritjen e numrit të qytetarëve që jetojnë nën kufirin e varfërisë”, thotë Angel Dimitrov nga OPM.

Sipas tij, ekziston edhe problemi i inflacionit, i cili ul vlerën reale të pagave, por inflacioni është vetëm rezultat i shqetësimit të tregut të ofertës dhe kërkesës dhe “zbut” ligjet e trazuara të tregut që rezultuan nga masat e qeverisë për uljen e problemet e shkaktuara nga kriza Covid dhe shqetësimet në situatën energjetike.

“Drejtimi bazë për uljen e varfërisë është rritja e numrit të të punësuarve, prodhimi më i madh, eksportet dhe pagat më të larta. Por Maqedonia ende ka problem me krijimin e vendeve të reja të punës. Edhe numri i kompanive aktive në vend që të rritet po zvogëlohet.

Kjo është arsyeja pse ne duhet të rimendojmë qëndrimin tonë ndaj sipërmarrjes dhe biznesit. Fatkeqësisht, në Maqedoni të gjithë energjinë dhe grindjet tona i drejtojmë në ndarjen e tortës – që quhet buxhet, në vend që të harxhojmë energjinë tonë për debatin – si ta mbushim buxhetin”, thotë Dimitrov. Ai thotë se ekonomia në hije po ndikon negativisht edhe në të dhënat reale të varfërisë, duke shtuar se është për të ardhur keq që vendi nuk ka arritur të fitojë betejën për uljen e ekonomisë në hije për shumë vite.

“Në kushte të tilla është më e nevojshme të mendohet për grupet vulnerabël dhe personat me aftësi të kufizuara. Për të gjithë personat e aftë për punë është e nevojshme të forcohet kontrolli dhe të përcaktohet se përse nuk figurojnë në njoftimet e punës dhe thirrjet e Agjencisë së Punësimit.

A punojnë ilegalisht, a kanë bizneset e tyre, të cilat i operojnë në mënyrë të paligjshme? Në kushte të tilla digjitalizimi është e pafalshme të mos kesh akses në një popullsi prej 1.500.000 qytetarësh. Lidhja e të gjithë regjistrave dhe të dhënave ndërmjet institucioneve do të na mundësojë të konstatojmë gjendjen reale dhe të propozojmë masa konkrete”, shprehet Dimitrov.

Instituti për Kërkime Ekonomike dhe Politika “Finance Think” thotë se mënyra më e shëndetshme për të dalë nga varfëria është të punosh, të kërkosh dhe të pranosh punë. Ndonëse theksojnë se krijimi i vendeve të punës në Maqedoni nuk është i lehtë, megjithatë tregojnë për një tjetër fenomen karakteristik për vendin tonë. “Disa sektorë vështirë se mund të gjejnë punëtorë, sepse nuk ka profile adekuate, ose për shkak të zgjedhjes, ose për shkak të nevojës për të përmirësuar zakonet e punës.

Sidomos në fillim të karrierës së punës, është e nevojshme që qytetarët të pranojnë punë me pagesë më të ulët dhe punë që nuk janë më të përshtatshme për kualifikimet e tyre. Kështu, ata fitojnë përvojë, një rrjet kontaktesh, përmirësojnë zakonet e punës, të cilat janë kushte të nevojshme për gjetjen e një pune adekuate dhe më të paguar”, deklarojnë nga “Finance Think”.

Instituti thekson se varfëria duhet të ulet edhe nëpërmjet sistemit të ndihmës sociale, veçanërisht për personat që janë të papunë përkohësisht dhe ata që janë të paaftë për punë. Ata shpjegojnë se sistemi duhet të jetë i mjaftueshëm për t’i nxjerrë nga varfëria absolute, por nuk duhet t’i dekurajojë marrësit e aftë për të kërkuar dhe pranuar punë.

/(koha.mk)