Profesor Sulejman Elezi – Simbol i papërshtatmëris..

Parimi i individualitetit dhe vullneti i tërësishëm për t’iu përkushtuar arsimimit të popullit të vet, e bënë profesor Sulejman Elezin një personalitet unikat! Sado i penguar nga të gjitha mundësitë për t’iu përkushtuar profesionit të tij, ai është absolutisht i pandarë nga zemrat e bashkatdhetarëve, nga konsiderata që e ruajnë gjeneratat për të!

Sepse, për aq sa iu mundësua në atë kohë përndjekjesh të gjashtëdhjetës, e pastaj gjatë shtatëdhjetës kur ai e mori ditarin në dorë dhe doli përpara voglushëve të mbjellë dritën e diturisë, u bë aq i dashur nga ata për t’u shpërndarë dashamirësia e tij prej mësuesi gjithkah , dhe ai me elokuencën e tillë, u shndërrua në nxitës për ta marrë hovin shqiptarët e Kërçovës drejt vijimit të mësimit!

Sa ishte i qartë rreth temave që i shpjegonte për gjuhën shqipe, po aq ishte i mishëruar për ta zbardh gjithë veprimtarinë e kombit shqiptarë që institucionet e sistemit nëpër librat shkollor qyshkur e kishin vënë në pikën e heshtjes! Por, Mësues Sula, i cili kishte vrullin e gurrës nuk mundi të ndalej në pikën e heshtjes! Ai u zgjërua për t’ia shtuar kuptimin gjithë asaj domethënie që stërkeqej dhe me tendencë ecte drejtë ligësimit. Drejtë zhbërjes!

Qysh në bangat shkollore këtë tendencë të kobshme e pa Sulejmani. Prandaj, u përpoq të grumbullojë njohuritë për kulturën, letërsinë dhe historinë shqiptare, e cila gjatë gjithë jetës së tij do të mbesë preokupim parësor. Me këtë përkushtim, ai i mbajti orët e mësimit ! Shpjegoi për Rilindasit dhe veprimtarinë e tyre!

Stigmatizoi pesëqindvjetorin e Skenderbeut më gjashtëdhjetetetën, i cili u bë vit i një randësie të madhe për procesin e shqiptarëve! Veçmas kishte shpjeguar për Luigj Gurakuqin dhe plumbat e tradhëtarëve. Për Mjedën! Kishte qarë për Nolin i cili ndërroi jetë në Amerikë! Dhe, si Migjeni i Vargjeve të Lira, u bë tok me zemrat e vogëlushëve që i ngjanin Lulit të Vocër, për t’ua ndezur dashurinë rreth dijes dhe për t’ua shtuar shpresën e guximit se “ ditët e mira paskëtaj do të vijnë”!

Në kohën kur pikëpamjet dominuese të ideologjisë së federalizmit jugosllav u bënë kulminante për ta heshtur qenësinë e shqiptarëve, Sulejmani u thellua në trajtimin e temave të cilat kishin mbetur tabu dhe nuk prekeshin fare. Megjithatë guximi i tij i shpaloi edhe përpara kolegëve, edhe përpara qytetarëve të asaj ane për ta mbajtur gjallë gjithë atë idealizëm atdhetari ! Por, sistemi i cili kishte përgatitur strategjinë e pengesave i ra në gjurmë vetëdies së tij!

Dhe ia përgatiti mashat përndjekëse për t’ia hapur Dosjen e zezë e cila u kualifikua e “papërshtatshme”. Dhe, i ndërseu ata ta përgjojnë me cilin shoqërohej në Novosellë, fshatin e lindjes ! Me cilin dilte në qytet. Nga shkonte në punë! Dhe, çka fliste në orë të mësimit!

Për t’i mbledhur faktet që t’ia ngrisin ndërkambsat e xhezasë, inkuizitorët e sistemit i detyruan mashat e asaj kohe, të hyjnë edhe në “shifonjerin” e klasës (siç rrëfente ai), që ta përgjojnë kur të shpjegojë! Pastaj i nxorën edhe dëshmitarë se Sulejmani u fliste nxënësve për Naimin i cili këndoi për lisat e lartë të Shqipërisë! Për Asdrenin i cili shkroi Himnin e Flamurit. Për Ismail Qemalin dhe Ditën e Pavarësisë! Të tjerat, sipas dëshirës së përndjekësve u shtuan dhe u vulosën në kaptinat e hapura të Dosjes së zezë për Simbolin e “papërshtatshmërisë”! Aq u duhej atyre që t’ia ngrisin akuzën e më pastaj t’ia presin xhezanë me tri vjet e gjashtëmuaj!

Pas ndalesës në burg, i cili bëhej “ në emër të popullit”, sipas diktatit të sistemit titoist të socialfederalizmit jugosllav, vetëm vogëlushët e pritën t’u hyjë në klasë! E mësuesi mungonte! Ai që nuk e shkonte kot as minutin, as sekondën! Ai që kishte synimin ta zhdukë errësirën dhe ta mbjellë dritën e diturisë, të dashurisë dhe sinqeritetit! U pengua për t’u shndërruar në pritje të vogëlushëve në shkollë! U shndërrua në mall e dhembje për nënën, babain e gjithë farefisin!

U shdërrua në krenari e simbol qëndrese për shqiptarët! Megjithat, për sistemin i cili e veçoi si të rrezikshëm, ai u shndërrua në “person i papërshtatshëm” me numër të veçantë kaushi , që sa herë hapej dera rëndë – rëndë me kërcëllimë për të hyrë rrezet e dritës, në prak të saj qëndronin xhandarët hijena që e merrnin duarlidhur dhe e shpienin në repartin e Shllajfernos! Atje ku kishte kaluar shumë kohë përpara tij Avni Elmazi, dhe kishte shkruar ditarin : Idrizova – Shtëpia e ferrit!

Këto pikëpamje origjinale të qëndresës së profesorit Sulë, rrezatuan një shkëlqim të guximshëm tek të gjithë të burgosurit. Edhe në përmasën e Kërçovës , edhe në rrafshin mbarë kombëtarë, mbetën filozofi e qëndresës! Konceptimi i gjithë asaj u shpërnda anë e mbanë se Sula është i paluhatshëm në ideal. Ai ka mbetur i njëjti në qëndrime. Më kot u përpoqën ta fusin në binarët e luhatjeve edhe ata që iu kërcënuan , edhe ata që i premtuan se do ta gradojnë me poste të larta shtetrore nëse u shkon sipas taktit !

Ai , mbeti e vetëpërcaktuar në pozicionet se klasa sunduese e cila damkoste zhvillimin e drejtë të qytetarëve patjetër duhej zhbërë. Prandaj , profesori Sulë, e vuri edhe në theksin e kritikës, të ironisë, sistemin dhe moralin e tij të prishur në konceptin e bazuar në të pavërtetat shkencore!

Gjithë këto qëndrime të tij ishin kontradiktore me ato që deshën t’i jetësojnë organizatat bazë të lidhjes së popullit punues dhe të lidhjes së komunistëve xhuxhë! Prandaj u shndërrua në shenjëzim të përhershëm për ta goditur e për ta burgosur edhe njëherë si “ separatist dhe irredentist” pas ngjarjeve të tetëdhjetëenjëshit, me pretekst se ai është direkt i lidhur në atë proces! Edhe këtë radhë, profesori Sulë u bë jehona e një kushtrimi !

Gjegjësisht, u bë mbrojtësi i kauzës të cilën e kishin përçudnuar pushtuesit duke ia shtuar trajtën asimiluese gjithkah! Duke filluar nga vaja e parë e lindjes së shqiptarit e deri në lamtumirën e fundit nga jeta. Prandaj, profesori Sulë u ngrit kategorisht t’i mohojë këto trajta të stërzgjatura të asimilimit kolonizues. Dhe foli për toponimet, për mbiemrat, për emërimet e foshnjeve, që bëheshin arkitekturë e ngritjes ortodokse !

Edhe për shumë padrejtësi të tjera që e karakterizuan etapën e tetëdhjetës! Dhe, sistemi, për këto e gradoi me largimin nga puna si “i papërshtatshëm” ndërsa për “prehje” e dërgoi në pushimoren e burgut të Kërçovës tremuaj, për të ngrënë groshën langurinë nga pjata që kishte ngrënë edhe garushi i gardianëve!!!

Të gjitha këto ishin bilans i shëmtive dhe i çorroditjeve që sistemi inkuizitor i hartoi në përndjekjen e intelektualve. Të gjitha këto, u bënë ekuilibër i përqëndrimit të profesorit Sulë që t’i mbijetojë me nisjen e tij të heshtur për në mërgatë pa pasaportën e udhëtimit, dhe pa vizën e daljes!

Nëpër atë natë të errët të tetëdhjetegjashtës ai u bë drita e vërtetë ! Kaptoi male e fusha të vendlindjes për të qëndruar me mall e dashuri jashtë rrëmujës dhe rrëmmetit! Megjithatë, gjithmonë me shpirt e me zemër i qëndroi pranë kauzës e cila buroi si etikë e zërit të largësisë atje larg në Kanada e më pastaj në Amerikë plotë pesëmbëdhjetë vjet!

Profesori Sulë, simboli i “papërshtatshmërisë”, njeriu me numrin e kaushit të Idrizovës, u shndërrua në emblemë të azilantit të përndjekur! Edhe si i tillë nuk u mposht! Qëndroi në ballë të çdo aksioni që nisej për Kosovën e pavarur! Për rritën dhe zhvillimin shqiptarë!

Nëse mali me malin s’takohen , Atdheu me bijtë e vet do të takohet! Megjithatë, profesori Sulë, ashtu siç doli i heshtur , u kthye i heshtur të prehet në gjirin e tij! Vetëm jehona e dhembjes dhe lotët që derdheshin atë të diel të 10 dhjetorit 2000, u shndërruan në një rilindje të vërtetë! Ai det i gjatë i njerëzve të pikëlluar që ecën pas automorgut , flisnin me heshtjen se në tokën e atdheut u kthye trupi i pajetë i të përjetshmit profesor Sulejman Elezi…!

/Shkruar nga Ferit Ramadani /forumishqiprar vitin 2008