Maqedoni pagat nuk i arrijnë harxhimet..!

Lidhja e Sindikatave të Maqedonisë edhe përmes protestave angazhohet që paga minimale të arrijë në 300 euro. LSM kërkon plotësimin dhe ndryshimin e Ligjit për pagë minimale me të cilin do të pengohet që paga minimale të jetë nën 60 për qind të pagës mesatare, apo kërkon që ajo të rritet në së paku 18 mijë denarë, si dhe të parashikohet zgjidhje me të cilën edhe pagat e tjera do të ndjekin rritjen e pagës minimale.

Kërkohet edhe nënshkrimi i Marrëveshjes së përgjithshme kolektive për sektorin publik që do të mundësojë nivelizimin apo barazimin e pagave, si dhe nënshkrimin e Marrëveshjes së përgjithshme kolektive në sektorin privat që do të avancojë të drejtat e punëtorëve, si dhe miratimi i të dielës si ditë jo pune.

Në periudhën e ardhshme në varësi prej rezultateve dhe shpejtësisë së negociatave midis LSM, Kuvendit, punëdhënësve dhe qeverisë , LSM do të bëjë thirrje për Grevë të përgjithshme që do të shprehet përmes formave të ndryshme të pakënaqësisë së punëtorëve dhe presionit grevist, të përcaktuar nga ana e këshillit grevist. Kërkesën për rritjen e pagës minimale dhe rritjen në spirale të pagave të tjera, nga LSM e arsyetojnë me rritjen e çmimeve të prodhimeve ushqimore dhe shtrenjtimin e ardhshëm të rrymës.

Përfaqësuesit e biznesit thonë se disa sektorë mund ti lejojnë vetes të rrisin pagën minimale, ndërsa sektorët të tjerë do ta kenë të vështirë të realizojnë diçka të tillë. “Zanatlinjtë , kryerësit e pavarur të veprimtarive dhe bizneset e vogla nëse do të duhet të paguajnë paga prej 18 mijë denarë do ta kenë problem mbijetesën . Nga ana tjetër bizneset më të më dha si ato që kanë një menaxhim korporativ mund të qëndrojnë rritjen e pagës minimale, dhe bile edhe paguajnë shumica prej tyre edhe pagë më të madhe se ajo minimale”, thotë Mile Boshkov, kryetar i Konfederatë s së Bizneseve.

Nga ana tjetër, nga Organizata e Punëdhënësve të Maqedonisë lidhur me rritjen e paralajmëruar të pagës minimale thonë se është plotësuar obligimi ligjor për këtë vit lidhur me harmonizimin e pagës minimale në përputhje me kriteret në Ligjin për pagën minimale. Andaj sipas tyre, nuk ka mundësi për korrigjim në pjesën e pagës minimale për këtë vit.

Punëdhënësit vlerësojnë se shuma e pagës minimale është e negociueshme dhe rritja e saj varet nga neni 4 i Ligjit për pagën minimale i cili përcakton kushtet për përcaktimin e pagës minimale, të cilat janë një e treta e rritjes së pagës mesatare të paguar në vend, një e treta e rritjes së indeksit të kostos së jetesës dhe një e treta e rritjes reale të Prodhimit të Brendshëm Bruto për një vit më parë, sipas të dhënave të Entit Shtetëror të Statistikave.

“Në bazë të kësaj, çdo rritje artificiale e paralajmëruar, vetëm se do të prishë balancin apo ekuilibrin në ekonomi dhe dëmi do të jetë në anën e punëdhënësve të cilët do të detyrohen të pushojnë një numër të punësuarish”, thotë Vladanka Trajkoska, kryetare e Organizatës së Punëdhënësve. Ajo shton më tej se lidhur me paralajmërimin për rritjen e pagës minimale në 18.000 denarë, ky institucion nuk ka realizuar konsultime as me Qeverinë, dhe as me sindikatat.

Nga ana tjetër, në fillim të muajit prill të këtij viti, Lidhja e Sindikatave të Maqedonisë kumtoi se në mbledhjen e Këshillit Ekonomik Social, për herë të parë për nevojën e harmonizimit të pagës minimale, punëdhënësit dhe ekzekutivi me tetë kundër katër vota kanë mbivotuar punëtorët për lartësinë e shumës të harmonizimit të pagës minimale konform ligjit. Sindikatat njëherësh kanë theksuar se rritja e Prodhimit të Brendshëm Bruto duhet të merret si njësi , dhe jo si rritje reale dhe këtu edhe ka pasur kundërshtime midis palëve.

Një pjesë e ekonomistëve në vend thonë se rritja e pagë s minimale por edhe pagave në përgjithësi varet edhe nga rritja e produktivitetit të ekonomisë vendore që lë për të dëshiruar si problem madhor , që kërkon përmirësime më të më dha përmes investimit një dituri, pajisje dhe të ngjashme për të rritur produktivitetin. Nga ana tjetër, Sindikatat theksojnë se sipas të dhënave të tyre, 75 mijë punëtorë apo 10 për qind e të punësuarve në shtet pranojnë pagë minimale. Në ndërkohë, nga viti 2012, kur në vend për herë të parë është paguar paga minimale në vlerë prej 8050 denarë, ajo është rritur për mbi 6884 denarë, Nga një korriku i vitit 2020 vlera e saj ka arritur në 14.934 denarë, duke u rritur së fundmi në 15.200 denarë.

Gjithashtu edhe në shtetet e rajonit po zgjasin debatet për rritjen e mëtejshme apo jo të pagës minimale. Me vendimin e Qeverisë Shqiptare, nga 1 janari 2021 rritet paga minimale në 30 000 lekë, apo afër 15.000 denarë, nga 26000 lekë apo 13.000 denarë. Në Mal të Zi, qeveria e re me ndryshimin e Ligjit të punës parashikon rritjen e pagës minimale nga 222 euro, që paraqet një të tretën e shportës konsumatore, në 250 euro nga një korriku i këtij viti.

Për vitin 2022, qeveria në Podgoricë planifikon rritje pagash mesatare në 700 euro, dhe të pagës minimale në 450 euro. Paga minimale bruto në Kosovë varion nga 130 euro për punonjësit nën 35 vjeç dhe 170 euro për ata mbi 35 vjeç. Lëvizja Vetëvendosje ka planifikuar që pagën minimale ta rrisë në 250 euro dhe se kjo pagë të përjashtohet nga tatimi në të ardhurat personale, si dhe do të rishikohet vit për vit për të reflektuar ngritjen e të ardhurës kombëtare në vend.

Njëherësh , të dhënat tregojnë se pagat minimale në rajon janë shumë më të ulëta në raport me vendet e Bashkimit Evropian. Pagat minimale në shtetet anëtare të Bashkimit Evropian lëvizin nga 332 euro në muaj në Bullgari deri në 2202 euro në muaj në Luksemburg. Nga shtetet e rajonit në Slloveni paga minimale është 941 euro, në Kroaci , paga minimale ka arritur në 563 euro, në vitin 2021 .Në Serbi planifikohet rritja e pagës minimale në vitin 2022 në 300 euro. Në Hungari paga minimale është 467 euro, në Rumuni është 472 euro, në Çeki është 579 euro , në Greqi është 758 euro, dhe në Gjermani është 1614 euro. Në janar të këtij viti, paga minimale në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ishte 1024 euro.

/(koha.mk)