Bexhet Jagodini: Të dhëna toponimike dhe onomastike të patronimit ” Jagodini “

Onomastika e emrit Jagodini haset në botë në shumë gjuhë dhe lokalitete , në shumë forma të ndryshme , si Jagodin, Jangoddina, Jagodinë, Jagadine, Jagodink, Jagoddin, Jagadines, Jaigodind, Jagadisna, Jagadin e tjera tjera.

Toponimi Jagodin-i-ë gjendet në Gadishullin Ballkanik ,respektivisht Ilirik si Jagodinë e Elbasanit ,aty ku ishte udhëkryqi, e ku dikur kalonte rruga e njohur Via Egnatia thuhet që aty ishte një godinë-kafe, ku pushonin karvanët, aty te GODINA, e ku ata janë takuar , ja atje te godina,.(Intervistë –B.D. Jagodinë, Elbasan, më dt 3.09.2019)

Jagodin e Fierit, shtrihet në anën e majtë të lumit Seman, në afërsi të rrugës Berat –Fier dhe të degës jugore të rrugës Via Egnatia e quajtur “Rruga e Dheut”, që kalonte në afërsi të fshatit Jagodinë.

Në qytetin e Nishit në Republikën e Serbisë haset lagjja Jagodin Mala, e cila shtrihet afër lumit Nishava. Është qendra e vjetër e qytetit antik të Nishit (Nisus), pikërisht aty ku gjenden monumente kulturore historike, e banuar që nga kohërat parahistorike, dhe ku aty gjenden, 200 varre …..ndërsa prejardhja etimologjike e toponimit paraqet një mister.

Në pjesën jugperëndimore të R,Sërbisë gjendet qyteti Jagodina apo Svetozareva e vonshme. Së pari ishte fshat me shpella, artefakte nga koha e bronzit, ku këto lokalitete arkeologjike në Jagodinë janë më të vjetrat në Evropë. (Jagodina: Figure stare 8.000 godina | Reportaže | Novosti.rs )Në vitin 1946 qyteti i lashtë i Jagodinës e ndërron emrin e tij në Svetozarevë, nga socialisti Svetozar Markoviç. http://www.jagodina.autentik.net/istorijat_grada/istorijat.php

Në Republikën e Bullgarisë, në pjesën perëndimore të Maleve Rodope, në brigjet e lumit Bujnafka, në afërsi të kufirit me Greqinë, shtrihet vendbanimi rural Jagodina –Yagodina(shpella). Pra, edhe lumi e ka emrin, Bujna-fka, hidronim që flet shqip se aty është bujtur, pra bujtinë,godinë. (http://www.guide-bulgaria.com/sc/smolyan/borino/yagodina)

Lagja Jagodini në fshatin Sërbicë të Kërçovës në Maqedoni është me pozitë shumë të volitshme gjeografike në qendër të fshatit. . Ky patronim është i rrethuar edhe me dy mikrotoponime japode Jalicë në anën jugore dhe tjetra Jalicë, aty te zalli i fshatit . Nga kjo familje gjeneron familja Kafexhiu , (Z. Selimi, Monografi dhe kujtime, Kërçovë, 2009, f.9), por në afërsi kufizon edhe familja Sherbeti .Në atarin e familjes Jagodini gjendet mikrotoponimi Bozonjë ku shoqërohej me një pus i thellë ku ruhej akulli për shërbime të pijeve të ftohta. Nga shërbimet gastronomike si kafja, boza, sherbeti të ftohura me akullin e pusit konstatohet që këto shërbime janë kryer në godinën që gjendej në atë hapsirë të familjes Jagodini.

Toponimin Jagodini në faqen elektronike ,,Historia arcana Belli Turcici anni M.DCC.XXXVII., VIII. et … Friedrich Wilhelm Carl von SCHMETTAU (Count.) – 1776-Page 11 , haset me emrin latin Jagodinum të locuar në pjesën e Ilirisë si- Quare extemplo Illyrici nominis pedites DC qui Jagodini…(https://books.google.mk/books?id=QEhLgusulggC&pg=PA11&dq=jagodinum&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjCqZyrnZ7sAhVvs4sKHWjkAS4Q6AEwAHoECAAQAg#v=onepage&q=jagodinum&f=true)

Sipas autorit Miodrag Milanović në temën ,,Kulturni razvoj Podunavlja i Ilirika (1),, midis tjerash përmend .Në brigjet e lumit Sava në veriperendim të Bosnës dhe H. shtrihej fisi më I mirnjohur ilir – Japodët, me variante të ndryshme të emrit: Japidi, Jadastini, Jazige,ku dy shkronjat e para JA janë të locuara në toponimet si Japra,Jajce, Jajnici, Jagodina, Jermovac (citat–Ime Japoda ime više varijanti: Japidi, Jadastini, Jazige, locirano u toponimima na ja: Japra, Jajce, Jajinci, Jagodina, Jarmovac). (http://www.ceopom-istina.rs/nekategorizovano/kulturni-razvoj-podunavla-ilirika-1/?lang=lat ( Vargu- 153-164) ).

Autori M.Milanoviç përmend pjesëzën dëftore JA të locuar në toponimet e sipërpërmendur, e ku nga ky studim konstatohet që autori në fjalë hedh poshtë etimologjinë e emrit Jagodina nga luleshtrzdha- dredhëza apo nga ajo vajza Jagoda si që pretendojn autorë të ndryshëm .

Rrënja e toponimit Jagodin si që është Godinë ka një përhapje mjaft të madhe gjeografike në gjithë botën , dhe haset në disa forma si: Godin, Godain, Godaint, Godein, Godaing, Godine, Goddain, Goddein, , Gaudain, Gaudine Godinje, Godinja, Godinjak dhe shumë më tepër.

Në gjuhën Spanjole, Italjane, Gjermane emri Godino do të thotë “zot”, në Francës provincë një vend familjar nga kohërat antike , por midis tjerash përmendet se emri Godino, është me origjinë Greke, por etimologjia e saj është e pashpjegueshme. (The name pronounced Gòdino, on the other hand, is of Greek origin, but unexplained etymology). https://www.ancestry.com/name-origin?surname=godino.

Ky emër haset edhe në Belgjikë, Luksemburg, e tj, ku autori thotë që do të donim të të dëgjoja ndonjë depërtim ose spekulim rreth historisë së emrit.

Në qytet e lashta te fiset Ilire, në vendet më né dukje janë përdorur për ndërtimin e godinave të rëndësishme shoqërore. Vende të tillë zinin teatri ne Bylis, portiku i Dimalit».e tj(Lindja dhe zhvillimi i jetës qytetare në Iliri – Perséewww.persee.fr › iliri_1727-2548_1972_num_2_1_1140)

Në vijën e Dinarideve shtrihen patronimet Godinjak afër Sllavonski Brodit, Godinja afër Sarajevës dhe Godinje është një fshat i vogël në malet mbi Liqenin e Shkodrës me gati njëqind shtëpi antike prej guri e cila konsiderohet nga shumë arkitektë si një mrekulli arkitektonike, nga e gjithë bota, me vendndodhjen e tij në zonën e Crmnica.Etimologjia e këtyre toponimeve kërkon studim dinjitoz pasi në rrënjën e tyre gjendet fjala godinë.(Google maps)

Këtë rrënjë e hasim edhe ca më në largësi , në Godin Tepe (5000 pes) që është një vend arkeologjik në luginën Kangavar të Luristan, në Iranin perëndimoro qendror. Emri do të thotë “kodra e Godin” . i cili përbënte një fshat dhe një fortesë-ndërtesë. (Joshua J. Markby Joshua J. Mark- https://www.ancient.eu/Godin_Tepe/)

Nga sqarimet e sipërpërmendur vrehet një emrues I përbashkët I etimologjisë së emrit dhe rrënjës Jagodinë. Si toponim Jagodin Mala në Nisus ku origjina e saj ngelet një mister, Jagodina qytet I lashtë historik në Sërbi më 1946 çuditrisht ndërron emrin në Svetozarevë , pastaj rrënja Godinë haset në shumë vende të botës pr askund nuk ka ndonjë sqarim konkret prandaj edhe kërkohet ndonjë gjenezë tjetër si nga ajo greke e ku nuk ka shpjegim ,por edhe ato të tjerat ku kërkohet ndonjë depërtim tjetër . Kjo tregon se realisht se përgjigja e këtijë emruesi të etimologjisë së emrit Jagodinë gjendet me origjinë në gjuhën shqipe .

Gjuha shqipe është ndër tri gjuhët më të vjetra në rruzullin tokësor, nga e cila rrjedhin gjuhë të tjera botërore, ku ky toponim i shtrirë në Gadishullin Ilirik deshifrohet vetëm në këtë gjuhë. Toponimi Jagodinë përbëhet nga pjesëza dëftore që tregon vendin JA që gjendet te fisi Ilir Japodët dhe rrënja e ndërtesës, Godinë. Këtë e thonë dhe sqarojnë të gjitha objektet e lashta që gjendeshin dhe gjenden aty në Gadishullin Ilirik, në çdo vendbanim të sipërpërmendur ,të emëruara shqip me këtë emër. Këto vendbanimeve me emër identik janë me pozita gjeostrategjike, të vendosura pranë lumenjve, rrugëve kryesore, me shpella të lashta, artefakte e pijetore, restorante, hane , hotele, motele e të tjera. Pra, ato janë ndërtesa të vjetra, GODINA me themele të lashta ilirike, pra JA–GODINA, nga i cili toponim më vonë gjenerojnë edhe antroponime po me këtë emër.

Bexhet Jagodini: 25-10-2020 Kërçovë

/kosovaelire