Kërçovarët dhe strehimi i shqiptarve të dëbuar nga Kosova- nga Dr. Feti Mehdiu

Një kapitull i veçantë në historinë e këtyre përpjekjeve do të zë përkrahja që afruan kërçovarët në vitin 1999 me rastin e luftës së Kosovës, kur me 24 mars 1999, filluan bombardimet e paktit Veriatllantik- Nato, mbi caqet e ushtrisë serbe. Ushtria serbe dhe paramilitarët serb i përzunë jashtë Kosovës më shumë se gjysmën e popullatës shqiptare.

Kërçova hapi dyert e zemrën për vëllezërit e vet nga Kosova e përfshirë në flakë dhe strehoi disa qindra familje me rreth 3700 banorë nga Kosova. Nga muhaxhirët e parë nga Kosova që arritën në Kërçovë ishte familja Dema nga Miradia e Fushë Kosovës, me pesë anëtarë të familjes. Kjo familje, në mbrëmjen e 24 marsit 1999, kishte arritur në Kërçovë dhe u strehua në fshatin Drogomisht i Vogël te familja e Destan Fezës.

Më pastaj në këtë familje u vendos edhe familja tjetër me tre anëtarë. Pasoi arrtija e autobusëve përplotë me pleq, gra e fëmij që kishin kaluar nëpër kampin e Bllacës famëkeqe apo ferrin e Glloboçicës. Menjëherë u themelua Shtabi i përgjithshëm i emergjencës për Kërçovë, u vu në shërbim telefoni i shtabit: 095 221-185, dhe koordinoi tërë rrjedhën e kësaj ngjarje të tmerrshme dhe u doli në ndihmë vëllezërve të vet nga Kosova ashtu si mundi e si diti.

Kërçova me fshatra, për këtë periudhë strehoi rreth 3700 banorë nga Kosova. Edhe shoqatat humanitare që vepronin në Kërçovë “El-Hilal” dhe “Nëna Terezë” u vunë në shërbim të nevojtarëve refugjatë nga Kosova. Në secilin fshat u formuan nënshtabet që u vunë në shërbim ditë e natë dhe ia dolën që t’ia prishin ëndrrën Kiro Gligorovit dhe t’ia mbyllin korridorin që e kishte paraljamruar përpara se të niste lufta e Kosovës.

Ai pati deklaruar se do t’ u siguronte shqiptarëve të Kosovës një korridor kësaj kohe meritojnë hulumtim e trajtim të veçantë dhe kjo kërkon bashkëpunim të harmonizuar me shumë profile hulumtuesish. Këtu duhet angazhuar profesionalistë të historisë, të mjekësisë, diplomacisë, etnopsikologjise etj. Unë do të provoj me disa shembuj, sa për ilustrim, të paraqes një pasqyrë të shkurtër se ku u vendosën muhaxhirët(refugjatët) e Kosovës. Kosovarët e delmar u vendosën: Në Drogomisht të vogël, në familjen Feza u strehuan familjet: Demaj, Lemani, Ahmeti dhe Selimi me gjithsejt 21 anëtarë; në familjen Rrushaj ishin: Krasniqi… Në Zajaz, te familja Mehdiu – ishin familjet: Haliti, Saliu, Shala, Dragidella, Rama, Kadriu, me gjithsejt 27 anëtare; te familja Dini, u vendosën familjet: Ismaili, Vrajolli, Haziri, Vllasaj, me 29 anëtare, etj.

Vetëm në lagjën “Teqe” të Zajazit ishin strehuar 226 banor, pleq e plaka të moshave deri 80 vjeçare, si Hamdi Shamolli nga Ferizaji, dhe foshnje dy javësh si Kreshnik Gashi nga Bajçina, apo dy tre muajsh, sikur Albin Shala nga Barileva.136 Në Greshnicë: te familja Miftari e Musliu – ishin familjet Gashi, Tahiri, Kasumaj, Pacolli, Kllokoqi etj, me rreth 40 anëtarë. Në Kollarë: te familja Zeneli ishin: Feta, Bajrami… Në Cërvicë: te familja Kuka – ishin Çoçaj, Kurtishi, te familja Xhambazi – ishin Shala, Guri, Gosalci… Në Tuhin: te farnilja Lika – ishin Kapiti, Konjusha, Lajçi… Në Haranjell: te familja Adili, ishin vendosur familja: Gashi, Rexhaj, Grajqevci, Imeri, etj., te familja Ahmedi: ishin: Zhitia, Bislimi, Berisha, Makolli, etj. Në Zhubrinë: te familja Asllani – ishin vendosur familja Dedinca, Rrahmani…

Në Kërçovë: te familja Ahmedi ishin: Mazrekaj, Hoxha, Kastrati, Bajrami, Gashi, etj.
Kësaj kohe meritojnë hulumtim e trajtim të veçantë dhe kjo kërkon bashkëpunim të harmonizuar me shumë profile hulumtuesish. Ketu duhet angazhuar profesionalistë te historisë, të mjekësisë, diplomacisë, etnopsikologjisë etj. Unë do të provoj me disa shembuj, sa për ilustrim, të paraqes një pasqyrë të shkurtër se ku u vendosën muhaxhiret(refugjatet) e Kosovës. Kosovarët e debuar u vendosën: Në Drogomisht të vogël, në familjen Feza u strehuan familjet: Demaj, Lemani, Ahmeti dhe Selimi me gjithsejt 21 anëtarë; në familjen Rrushaj ishin: Krasniqi…

Në Zajaz, te familja Mehdiu – ishin familjet: Haliti, Saliu, Shala, Dragidella, Rama, Kadriu, me gjithsejt 27 anetare; te familja Dini, u vendosën familjet: Ismaili, Vrajolli, Haziri, Vllasaj, me 29 anëtarë, etj. Vetëm në lagjën “Teqe” të Zajazit ishin strehuar 226 banor, pleq e plaka të moshave deri 80 vjeçare, si Hamdi Shamolli nga Ferizaji, dhe foshnje dy javësh si Kreshnik Gashi nga Bajçina, apo dy tre muajsh, sikur Albin Shala nga Barileva. Në Greshnicë: te familja Miftari e Musliu – ishin familjet Gashi, Tahiri, Kasumaj, Pacolli, Kllokoqi etj, me rreth 40 anëtarë.

Në Kollarë: te familja Zeneli ishin: Feta, Bajrami… Në Cërvicë: te familja Kuka – ishin Çoçaj, Kurtishi, te familja Xhambazi – ishin Shala, Guri, Gosalci… Në Tuhin: te familja Lika – ishin Kapiti, Konjusha, Lajçi… Në Haranjell: te familja Adili, ishin vendosur familja: Gashi, Rexhaj, Grajqevci, Imeri, etj., te familja Ahmedi: ishin: Zhitia, Bislimi, Berisha, Makolli, etj. Në Zhubrinë: te familja Asllani – ishin vendosur familja Dedinca, Rrahmani… Në Kërçovë: te familja Ahmedi ishin: Mazrekaj, Hoxha, Kastrati, Bajrami, Gashi, etj.

Kjo ishte përgjigjja më e mirë dhe ngushëllimi më fisnik për njerëzit të cilët nga dhuna që ushtronte Serbia kundër shqiptarëve 137 i kishin kthyer shpinën vendlindjes dhe shtëpisë vet në Kosovë. Në këtë formë e tërë Kërçova u bë pjesë aktive e luftes dhe pjesëmarrëse në luften e Kosoves.138 Kjo dëshmohet me rastet kur pas vendosjes së familjeve tL tyre në duar të sigurta, ata që ishin të aftë për lufte ia mësynë rrugës për t’iu bashkuar njësiteve të luftes për çlirimin e Kosovës.

Kërçovarët organizonin përcjellje deri në kufirin shqiptaro – shqiptarë dhe përshëndeteshin me “… u pafshim në Kosovën e lire!” Kerçovaret kishin përvojë për këtë qysh viti 1990, kur fillojnë dezertimet nga ushtrija Jugosllave, e cila ishte shndërruar në vorr të rinisë shqiptare. Kërçovarët ishin perballur me sukses me këto nevoja. Disa kanë qëndruar këtu kurse disa i kemi përcjellë përtej kufirit, në Qafë-thënë apo gjetiu, rrëfen njëri nga veprimtarët e asaj kohe.

Kur të hapen e të publikohen dëshmitë për veprimet e kësaj kohe – sigurisht do të shihet dhe do të dihet edhe me mirë se çfar roli luajti Kërçova në këtë luftë. Tash për tash mjafton kjo që na afrojnë burimet e gjalla.

/ms