Fusha e Kërçovës vuan për ujë

Tanimë kanë ikur vitet qyshkur fusha e Kërçovës po vuan për pikën e ujit. Vijat e dikurshme janë shndërruar në strehë ferrash dhe shtrat hedhurinash, ndërkohë që edhe digat e lumenjve nga ku uji i lumenjve po bartej nëpër ara, tashmë janë shkatërruar plotësisht, shkruan gazeta KOHA. Për të pasur prodhim të plotë fusha e Kërçovës, dhe krahas kësaj edhe e fshatrave përreth, ka nevojë për t’u ujitur. Dikur, “tramaku” (një lloj i misrit) që po prodhohej në fushat e fshatrave të Kërçovës, po edhe në vetë fushëgropën e Kërçovës, ishte me nam.

Nëpër mullinjtë e shumtë me ujë që po bluanin natë e ditë, kanë mbetur më pak se në një gisht të dorës, ndërsa grosha dhe kungujt dhe prodhimet tjera kopshtare që prodhoheshin nëpër këto ara, i përkasin historisë. Profesori i biologjisë Gafurr Ajruli, i cili është marrë me analizën e rritjes së llojeve të bimës së groshës në fushëgropën e Kërçovës, thekson për KOHA se “ fushëgropa e Kërçovës, ka kushte ideale për prodhimin e misrit dhe krahas kësaj edhe të bimës së groshës, e cila është tejet e rëndësishme për të ushqyerit dhe të jetuarit të shëndoshë të njeriut.

Vetë prodhimi i dikurshëm i groshës, krijoi llojin e veçantë të groshës, e cila ka një shije të këndshme dhe që është e pasur me proteina, të cilat kapin barasvlerën e përdorimit të mishit, ndërkohë që shëndetshmëria e konsumuesve të kësaj bime popullore, është tejet e lartë. Mjerisht, nëpër arat e Kërçovës me rrethinë prodhimtaria e produkteve të drithërave dhe produkteve kopshtare ka rënë në pikën kritike”, thekson ai. Tanimë një pjesë bukur e madhe e arave kanë mbetur djerrina, ta pa lëvruara, të papunuara dhe në disa prej tyre kanë gjetur strehën ferrat.

Në të kaluarën vështirë se në fushën e Kërçovës dhe fshatrave përreth mund të gjeje pëllëmbë toke pa punuar apo pa mbjellë, ndërkohë që viteve të fundit pasqyra ka ndërruar dhe në po këtë fushë rrallë po gjen ndonjë arë të mbjellë me të lashta. Dikur Kërçova ishte e njohur gjithandej për mollët e saja, të cilat i hasnin gjithandej qyteteve të mëdha në ish Jugosllavi. Por, shumëkush nga kërçovarët këtë idilë e ka shndërruar veç në kujtim. Ekonomia bujqësore “Kërçova”, e cila kishte performancat e një kooperative bujqësore, ka zhdukur edhe rrënjët e fundit të trungjeve të mollëve të njohura dhe tokat kanë mbetur të djerra.

Sistemi i ujitjes, ka vite që ka ikur në histori dhe ai tanimë, edhepse dikur vlente për një korporatë të organizuar dhe që quhej sistemi për ujitje “Fusha e Kërçovës”, ose siç parapëlqehej të quhej “Bashkësia e ujërave”, është vjedhur gjer në palcë. Vijat e ujitjes janë shkatërruar, ndërsa sistemet e ventileve ku lëshohej uji për ujitje, moti kanë përfunduar nëpër hekurishtet e egra, që kishin mbirë si kërpudhat pas shiut. Megjithatë, në kuadër të fondeve IPA, në lumin e Zajazit, në mes të fshatit Milincë dhe Zajaz, është duke u ngritur një digë, nga ku përmes vijave të ujit, uji do të bartet deri në arat e atyre pak kopshtarëve që kanë vendosur të merren me prodhimin nga ara e tyre.

Megjithatë, shumica prej tyre, edhepse të paktë në numër, vazhdojnë të ankohen dhe të vajtojnë për kohën e shkuar, kur nëpër fushëgropën e Kërçovës, nuk mundeshe të gjesh pëllëmbë toke pa mbjellë apo pa lëvruar. Tanimë po ngjet e kundërta, dhe të rralla janë arat të cilat i sheh të lëvruara. “Fusha e Kërçovës duket për gjynah. E shihni se si ka mbetur pa plug në arë. E kanë mbuluar therrat. Unë për çdo vit po mbjell së paku një hektar patate, lakra, misër dhe groshë, po shpesh më ka ndodhur që nuk kam se ku ta plasoj mallin që e prodhoj. Edhepse në pazarin e Kërçovës kam një tezgë përsëri nëse nuk gjejmë plasman në ndonjë ndërmarrje që do na e blinte mallin me shumicë malli do të na kalbet”, thotë Vaid Suloski, një prodhues bujqësor nga Kërçova.

“Ku të mbjellësh sot. Edhe po ta mbjellësh arën s’ke me çka ta ujisësh. Vijat e ujit dhe sistemi për ujitje është shkatërruar dhe veç drithëra të thatë të mbjellim. Edhe atë kur po i mbjellim, nuk na paguhet mundi. Harxhimet janë të mëdha ndërsa fitimi i pakët. Të kesh makinerinë tënde edhe paguhet, po për këtë duhet të kesh më shumë ara se ndryshe nuk mbulohen harxhimet” thotë Xhemail A. , bujk nga Zajazi. Kur jemi tek zhvillimi i agrobiznesit, megjithatë nuk është edhe gjithaq zi.

Mund të thuhet se janë gjetur edhe forma të ndryshme që të zhvillohet sektori i blegtorisë duke u nxitur përmes subvencioneve të ndryshme, ku edhe në disa raste ka edhe hapje të fermave të lopëve të qumështit, por që ende po mbetet të numërohen në gishta. Edhe përkundër subvencioneve nga ana e shtetit fondi i bagëtive, në veçanti i kultivimit dhe rritjes së lopëve, po zbehet përditë e më shumë. Tani për tani po mbijeton një pjesë e blegtorëve, të cilët merren me kultivimin e deleve dhe pjesërisht kanë rritur tufën, po sërish kjo nuk është e mjaftueshme. Blegtorët po ankohen në plasmanin e produkteve të tyre, sepse konkurrenca jolojale është e pranishme. “Po bëjmë përpjekje që të ruajmë traditën.

Në të shkuarën ai që kultivonte delet llogaritej për pasanik, ndërkohë që sot koha ka ndryshuar. Imagjinoni, nuk mund të gjejmë bari për të kullotur delet. Edhepse kemi ofruar rroga të majme, ku një çobani i japim mbi 500 euro në muaj rrogë, përsëri po përballemi me problemin e punëtorëve. Shumica e të rinjve as që duan të dëgjojnë për dele, e le më që të merren me kultivimin e tyre”, shprehet Osman O., një pronar i një tufe nga fshati Zajaz. “Të merresh me kultivimin e kafshëve të imëta është një brengë e madhe. Ka shumë punë dhe mundi nuk paguhet mjaftueshëm.

Kam subvencione nga shteti ato nganjëherë nuk mjaftojnë për të mbuluar edhe harxhimet. Ndodh nganjëherë që gjatë sezonit të shitjes së qengjave dhe djathit të kemi pengesa, sepse edhe çmimet po bien shumë poshtë dhe ne mundimi na shkon për kot. Pastaj edhe tagjia dhe ushqimi që duhet ta sigurojmë është shtrenjtë po megjithatë është më mirë të punojmë diçka se sa të rrimë kot. Verës ia dalim disi se dhentë i nxjerrim në bjeshkë, po dimrit e kemi pak të vështirë.

Të merresh me blegtori, sidomos me dhen është një guxim i madh” shprehet Qemal Kadriu, një blegtor nga fshati Novosellë, i cili tanimë po përgatitet që kopenë e tij ta bartë në bjeshkët e Çelvjollcës, ku ka ngritur edhe stanin e tij, dhe ku shpesh vizitohet nga vizitorë të shumtë të turizmit malor.

Nga Adem XHELADINI
/koha.mk