Kërçova dhe kultet pagane në Drunjë nga Dr. Qemal Murati

Ne kulturën popullore shqiptare të Kërçovës hasim edhe kultin pagan me origjinë të lashtë vendase në drunj, kult ky që, sikundër dhe ato të tjerat në ujë e në gurë etj., vazhdojnë të rrojnë akoma në formë të një besimi të nënndërgjegjës, së lashtë të popullatës së këtij vendi.

Shqiptarët e Kërçovës, dhe më saktësisht ata te fshatit Cervicë, për Ditën e Verës, që paraqet edhe kjo vetë një ditë të shënuar pagane, shkojnë t’i luten për shëndetin e fëmijëve të tyre një druri të madh dhe të vjetër që quhet Lisi i Çukës (sipas një suke të madhe në qendër të fshatit ku ndodhet ky dru), ndërsa ata të fshatit Serbicë Lisit me Birë. Në fshatin Studeniçan të Karshiakës së Shkupit shkojnë për kurim tek Lisi i Madh etj.

Te këta drunj të shenjuar me nga ndonjë birë (shenjë kulti), gratë zakonisht çojnë e lën ndonjë leckë ose partalle të vjetruar si simbolikë e asaj se me të lenë edhe të ligat e të këqijat e fëmijës.

Nga magjitë e tjera kemi shënuar edhe këtë, se te këta drunj lënë edhe nga një pe të verdhë, ndërsa perin tjeter të kuq të përshkuar këtu e bartin tri ditë në dorë dhe ditën e katërt e vënë në një pemë që shpërthen, për të shpbrthyer kështu dhe shëndeti i fëmijës.

Te Lisi me Birë dhe te Lisi i Çukës fëmijët çohen të pershkohen pasi t’i kenë mbushur 6 javë ose 40 ditë pas lindjes, që lidhet kjo me besëtytninë se rreziku më i madh që mund ti sjellin demonët foshnjës është ai që përfshihet brenda kësaj periode.

Si shprehje e kësaj, edhe gruaja që lind fëmijë, në trevën e Kërçovës, nuk bën të dalë nga shtëpia para 6 javesh (për këtë përdoret dhe shprehja pa bo 6 javësh).

Nderkaq, atë ditë kur mbushen 6 javë, nëse foshnja është djalë, e ëma shkon të bujë atë natë te ana e vet (prindërit e saj), e nëse është vajzë – te ana e familjes së burrit (me shpresë që të mos shtohen vajzat), ku shkon dhe të kthejë një plis në arë (për të kthyer djem).