Dita e Verës në traditat Kërçovare nga Feti Mehdiu

Dita e verës është me 14 mars sipas kalendarit gregorijan dhe është një festë që tani ka nisur dita-ditës të harrohet dhe të mbetet vetëm me karakter zbavitës për fëmijë.

Më herët organizoheshin ceremoni të ndrystune që ishin të lidhura me mbarvajtjen e blegtorisë, bujqësisë, shëndetit familjar etj.

Një ditë përpara, në prag të ditës së verës, fënijët zakonisht femrat, e në mungesë të femrave edhe meshkujt, marrin ca enë dheu, vorba etj., dalin nëpër fushë për të mbledhur miza përdhese “miza troulli”, merrnin ujë nga lumi ose ndonjë ujë tjetër por që është rtjedhës “uj qi hec”, dhe ujë nga lugu i mullininit.
Djemt shkonin e pritnin thupra nga thanat, kurse në shtëpi bëhej përgatitja për ndonjë ushqim rasti, zakonisht bëhet sylpyte.

Në mbrëmje, natën e ditës së verës, njëra nga vajzat e shtëpisë mizat e tubuara i vendos në ahër në ndonjë vend të sigurt, në mënyrë që të mos derdhen.
Këtë e bënin femrat me qëllim që pjella e bagetive të jetë femra sepse kështu tufa e dhenëve ose lopëve siguronte ardhmëri më të mirë, shumimin e tyre.

Degët e thanave i pritnin djemtë sepse kjo simbolizonte forcën.
Thuprat e thanës viheshin në të dy anët e hyrjes së shtëpisë, në dyert e ahrit ose mashnës.

Të nesërmen në mëngjes, ditën e verës, kush ngrihet i pari merr thuprën e thanës dhe duke filluar nga anëtari më i ri i familjes i zgjon të tërë me radhë, me të ramet me thupër, pa i thirrur me gojë. Me atë rast uron “si thana qi ashtë e fortë ashtou tëi ejeshë i fortë”, “si thana qi ka shpqrthëy ashtou tëi të shpërthejsh”, dhe besohej se ata që i ka zgjuar e ramja e thanës do të kenë shëndet e të jenë të fortë si druri i thanës.

Vajza që kishte vendosur mizat e truallit në ahër shkon dhe merr mizat të përziera me dhe ua derdh shpinës kafshëve të ahrit, sikur hedh farën në arë, dhe uron “si mizat e troullit qi shtohen ashtou të shtohej, si uji qi hec ashtou të hec shneti, si mullëini qi sukllon ujin ashtou të sukllohet e mara ke ju” etj.

Dhe kështu sterpiken edhe me ujin e marrur një ditë më parë. Këtë ditë lopë nuk rihen.
Ditën e verës në mënyrë të veçantë e përjetojnë fëmijët e moshës deri në 12-13 vjeçare.
Këtë ditë varin në qafë tosin /similkeshën/ që është simbol i shëndetit.

Bëhet nga dy penj, njëri i kuq e tjetri i bardhë, të përdredhur në një vend dhe të stolisur sipas shijes me ndonjë tufC dhe pare të metalt. Këtë e bajnë përqafe deri në ditën e shëngjergjit kur e heqin dhe e varin në degë të trëndafilit ose mollës duke uruar që fëmijët të jenë shëndoshë si molla, gjegjësisht bardh e kuq si trëndafili.

Për ditë vere, në anë të Zajazit, bëhen edhe vizita të organizuara vajzave të fejuara nga ana e familjes së të fejuarit, me që rast u dërgojnë materiale e lëndë për përgatijen e qezit, pajës. Të shtojmë se festën e ditës së verës, gjegjësisht ditës së pranverës e festojnë në mënyrë madhështore edhe persianët, egjiptjanët etj.

Në pranverë të vitit 1976, me rastin e kësaj feste, të cilën egjiptianët e konsidorojnë si të veten, të trashëguar nga të parët e tyre Kiptët, në klubin e njohur të Kairos “Zamalik” u organizua solemnitet i rrallë ku morën pjesë këngëtarët më të njohur të këngëve popullore arabe.

/ms