Terziu i fundit në Kërçovë

Dikur Kërçova, si zonë e banuar me popullsi heterogjene, në mesin e të cilës shqiptarët ishin dhe janë popullsia që përmban mbi gjysmën e banorëve të saj, njihej edhe si qytet ku ushtrohen zeje të ndryshme, të cilat kanë të bëjnë me jetën e përditshme. Në këtë kuadër njiheshin marangozët, farkëtarët, bojaxhinjtë, nallbanët, këpucëtarët dhe një mori zejesh të tjera, të cilat ishin edhe vetë ekzistenca. Sot, shumica e këtyre zejeve janë zhdukur, apo edhe janë në prag të shuarjes së tyre, si pasojë e zhvillimit të teknologjisë dhe mospasjes mundësi për t’i përballuar ritmit të përshpejtuar të jetës.

Kur jemi tek zejet e kërçovarëve, përpunimi i veshjeve ishte ndër më të leverdishmet, sepse veshja tradicionale e Kërçovës, përpos që ka një kolorit të rrallë në kuadër të veshjeve kaq të bukura shqiptare, ka edhe veçantinë e saj të përgatitjes. Dikur kur ndokush përgatitej për dasmë, nuk mund të mos kalonte tek marangozi për ta përgatitur arkën e nuses, as pa kaluar te terziu për “të porosit petkat”, e kështu me radhë.

Kur jemi te veshja e Kërçovës, sidomos ajo e grave, e cila edhe sot po shënon vlera të larta të etnokulturës shqiptare, duhet theksuar se nga përgatitja e saj, pothuaj kanë mbetur vetëm gjurmët, pasi koha moderne po kërkon qasje të re të përgatitjes. Megjithatë, disa mjeshtër të kësaj veshjeje, duket se kanë mbetur këmbëngulës në zanatin e tyre. I këtillë është edhe personazhi i këtij rrëfimi Arif Arifi, nga Zajazi i Kërçovës, i lindur më 1929 dhe i cili ende po mban hapur dyqanin e tij në afërsi të xhamisë në qendër të Kërçovës.

Ndonëse në moshë, ai ende po mbahet dhe kur e vizituam u shpreh se, “këtij zanati po i vjen fundi”. “Nuk ka më kush e vazhdon këtë punë” thekson ai. “dikur Kërçova i kishte 5 dyqane zejtare që merreshin me qepjen e teshave kombëtare, e sot më duket se unë jam i fundit. Që nga 1947 jam duke e ushtruar këtë zanat, dhe në të kaluarën isha i angazhuar me gjithë familjen. Për dallim nga sot, kur s’të hy njeri në dyqan, përpara s’mundeshim të marrim frymë prej punës. Gjatë kohës sa bëhej dasma duhej që paraprakisht të porositeshin “petkat”, domethënë një javë përpara gjatë ditës së shtunë kur në Kërçovë është pazar dhe të shtunën tjetër ato merreshin.

Kishte shumë porosi, pasi edhe dhuratat bëheshin ndryshe përpara. Domethënë kishte kërkesa të shumta për jelekë, për hyrka e për shami të mëndafshta, për dollama. Të gjitha këto përgatiteshin me dorë dhe merrte shumë kohë, po nga puna ishim të kënaqur. Në Kërçovë kishte pesë dyqane “ku porositeshin petkat”, unë, Shulla (ose më vonë e zëvendësoi djali i tij Nikoja), Qerimi, Aliu dhe një dyqan prej Dibre.

Sot, nga kjo nuk ka mbetur asgjë. Unë qysh moti jam në pension, ama këtë nuk mund ta lë sepse për pesëdhjetë vite e kam ushtruar këtë zanat dhe deri sa ta kem shëndetin do ta mbaj hapur dyqanin, edhe pse rrallë hyn ndonjë njeri për të blerë. Më duket se me këtë zanat nuk merret askush profesionalisht, po veshjet tashmë po punohen nëpër shtëpi dhe shpërndahen nëpër butikë, ku u ofrohen klientëve, ama porosi si përpara nuk ka kur “petkat” sipas traditës porositeshin për një ditë dhe merreshin pas një jave, kur edhe ia fillonte dasma”, kujton me nostalgji kohën e shkuar xha Rifi, tashmë në moshën 86 vjeçare i cili njëkohësisht po ruan edhe vitalitetin e tij”.

Sidoqoftë, edhe pse veshja kërçovare nëpër dasma ende duket e pranishme, ajo tashmë ka arritur çmim tejet të lartë dhe një palë veshje grash gjatë verës po sillen edhe gjer në 4000 euro, për çka ka bërë që kësaj pune t’i rreken edhe një pjesë e atyre që merren me qepje, në veçanti gjinia femërore, e cila ato i përgatit në shtëpi dhe më pas i shpërndan nëpër butikët e shumta të Kërçovës.

Arif Arifi (xha Rifi), siç e njohin në Kërçovë, ka mbetur terziu i vetëm mbase edhe i fundit, i cili ka të hapur dyqan për këtë zeje, nga pesë sa ishin në të kaluarën, sepse kolegët e tij tashmë kanë kaluar në amshim dhe pasardhësit e tyre e kanë braktis këtë zeje, por që ky nuk po tërhiqet se kështu duhet dhe mendon se veshjet janë një vlerë e madhe që ka Kërçova, sepse “veshja e Kërçovës është shumë e heshme”, tha për fund të bisedës ai.

Marr nga koha.mk