Rusia luan zjarr me Ballkanin..!

Që nga fillimi i luftës Rusi-Ukrainë, Ballkanin Perëndimor akoma më tepër e mbulojnë do re të zeza. Madje, akoma më fuqishëm fryjnë do erëra të forta që në mënyrë permanente i lëvizin kahjet e tabelave udhërrëfyese politike në rajon.

Rajoni tani vlon nga tensionet: Serbi-Kosovë, Maqedoni e Veriut-Bullgari, labiliteti politik në Mal të Zi, nismat në Sanxhak e Vojvodinë, polarizimi në Shqipëri e problemet kronike në BeH.

Në çdo pikë të Ballkanit, duke përfshirë edhe Kosovën, janë të pranishëm elementë të organizuar të spiunimit rus. Rusia tani e ka mbushur Ballkanin me stalla kuajsh të Trojës.

Rajoni i Ballkanit është lodhur nga tranzicioni me ferra. Privatizimi korruptiv këtu ka shkaktuar depresion të thellë ekonomik dhe represion të logjikës politike. Andaj, rritja ekonomike është e ngadaltë, kurse varfëria dhe kaosi në shtim masivisht po edëbon popullatën. Andaj me plotë arsye opinioni vazhdon të jetë i frustruar dhe, si i tillë, lehtë mund të bie pre e lloj-lloj skenarëve të rrezikshëm për rajonin, pasi në errësirë të gjitha macet janë të zeza.

Shumë subjekte politike as që kanë ide se si të dilet nga situata. Disa, madje, të kënaqur me vetveten, as që çajnë kokën se çka duhet bërë! Dominon (jo)logjika – “pasi unë e kam mirë, populli e ka akoma më mirë!”. Mendohet se në 30 vjetët e fundit, rreth një e treta e njerëzve të lindur në BeH, Shqipëri, Serbi dhe Maqedoninë e Veriut i kanë braktisur shtëpitë e tyre në kërkim të një jete normale. Pakënaqësitë e mëdha, objektivisht, pjellin tensione sociale, që në esencë paraqesin tokë pjellore për destabilizim në këtë troje edhe ashtu tejet të brishta.

Ballkani Perëndimor vazhdon të jetë në rrezik potencial sigurie. Tensionet e shfaqura këtu, sidomos mes Kosovës dhe Serbisë, Serbisë dhe Malit të Zi, Serbisë dhe BeH-së, Maqedonisë së Veriut dhe Bullgarisë, paraqesin karburant të volitshëm për politikat destabilizuese ruse në rajon.

Ndërkaq, Brukseli sikur ka humbur rrugën në oborr të vet! Me qëndrimet e saj të ngurta ndaj Ballkanit Perëndimor, BE-ja sikur ia ka hapur dyert Rusisë, e cila i mbush me sukses zbrazëtirat e politikave të ndërtuara nga boshllëqet morale e mentale europiane. Madjem edhe ato forca të pakta konstruktive në rajon mbeten të bindura se është e kotë të këndosh në vesh të shurdhër.

Putinit, para konfliktit të fundit me Ukrainën, sikur pa asnjë pengesë i lejohej të hyjë nga dyert e mëdha në Ballkanin e izoluar dhe deprimuar. Ajo, madje, paraqitej me një strategji të re, gjoja ndërmjetësuese në rajon. Ai, katër vite më parë, filloi me një politikë ndryshe, pra jo si mbrojtës i serbëve në rajon dhe kundërshtar i faktorit shqiptar, boshnjak e malazez, por si pajtues mes tyre. Pra, edhe si “pajtues” shqiptaro-serb! Ai, madje, ishte takuar edhe me presidentin e Kosovës, Hashim Thaçin, i cili (sipas “Ria Novosti”), e paska ftuar Putinin që ta vizitojë Prishtinën.

Gjatë kohës së presidentit Tramp, Ballkani u margjinalizua skajshmërisht nga SHBA-ja. Rajoni iu lëshua Brukselit për menaxhim në kohën kur BE-ja vështirë se e gjente në hartë Ballkanin Perëndimor! Madje, asaj kohe presidenti francez Makron e kishte bërë të qartë se nuk do ta shpenzonte kapitalin politik për integrimin e Ballkanit Perëndimor.

Gjithë kjo i dha mundësi depërtimit të thellë rus në Ballkan, i cili ndryshonte si për nga karakteri, ashtu edhe për nga intensiteti. Në atë kohë Ballkani Perëndimor ndjehej si jetim i lënë pas dore, i cili kishte përballë një ujk të uritur.

Në shikim të parë, ambiciet ruse ndaj Ballkanit dukeshin jo shumë realiste, pasi që rajoni ishte i lidhur fort me Perëndimin – Greqia, Bullgaria, Rumania, Kroacia, Shqipëria dhe Mali i Zi ishin anëtare të NATO-s, kurse Maqedonia e Veriut ishte në proces ratifikimi për anëtarësim e në Kosovë ishte KFOR-i.

Dosa vendet të rajonit ishin ose anëtare të BE-së ose në proces, por logjika e Trampit dhe jologjika e BE-së, të bazuara në shkurtpamësinë politike, krijuan hapësirë të volitshme për depërtimin e madh rus në Ballkan. Dukej se perëndimorëve asaj kohe u ishte mërzitur jeta e qetë dhe sikur ishin në kërkim të një stuhie, që më pas edhe ndodhi!

Sipas deklaratës së kreut të Qendrës për Strategji Liberale në Sofje, Ivan Krastev, shprehur tri vite më parë për “New York Times”, “Europa nuk duhet të befasohet nëse Rusia së shpejti krijon një “hartë” të veten për normalizimin e marrëdhënieve serbo-shqiptare dhe për ndikim më të madh të saj në rajon”. Ashtu u bë e qartë se vizita e Putinit në Beograd nuk u realizua vetëm për shkak të medaljes “Aleksandër Nevski” ose qenit me emrin “Pasha”!

BE-ja po e humbte betejën!
Shtetet e Ballkanit Perëndimor i patën bërë refren fjalitë me plotë pakënaqësi ndaj premtimeve boshe të BE-së. Madje, europianët u patën bërë tejet alergjikë ndaj deklaratave thumbuese të liderëve ballkanoperëndimorë. Por, njëherazi infantile dukeshin edhe deklaratat e liderëve europianë – “Së pari stabilizohuni ju vet, pasi që është marrëzi që ju të kërkoni nga ne që t’u integrojmë vetëm për atë që të mos destabilizoheni”!

Varka egoiste europiane aq shumë ishte shtrembëruar, sa rrezikonte të përmbysej në ujëra të cekëta. Madje, në kohë, edhe “New York Times” doli me një titull: “Nëse BE-ja e refuzon zgjerimin, rajoni do të bëhet një arenë e re e lojërave putiniste”. Prestigjiozja gjermane “German Marshall Fund – Strengthening Transatlantic Coperation” (qershor, 2019), pati shkruar se “përderisa BE-ja, veçanërisht Gjermania, kundërshton këmbim territoresh në Ballkan, Rusia në mënyrë pragmatike tashmë negocion në fshehtësi”.

Andaj, jorastësisht për ambasador rus në Beograd në mënyrë permanente dërgohen personalitete të fuqishme diplomatike. Këtë proces e ndjek e fuqishmja “Sputnik”, të cilën e përbëjnë një numër i madh i mediave në rajon (Informer, Blic, B92, Kurir, televizionet të shumta etj.), të cilat e përgatisin vëmendjen publike.

Ku është Maqedonia e Veriut?
Pasi e ndryshoi emrin, Maqedonia e Veriut shumë shpejt u bë anëtare e plotë e NATO-s. Ky ishte një hap historik për stabilitetin e jashtëm dhe të brendshëm të këtij vendit. Marrëveshja e Prespës dhe marrëveshja me Bullgarinë, në mënyrë të drejtpërdrejtë, nënkuptonin një hapje të shpejtë drejt të ardhmes, por atо akte shtesë u problematizuan nga Bullgaria dhe disa qarqet proruse në Maqedoni të Veriut, që vazhdojnë akoma të thirren në emër të mbrojtjes së identitetit maqedonas që nuk është i rrezikuar nga askush! Në fakt, këto forca, gjoja patriotike maqedonase, janë arma më e fuqishme ruse në këtë shtet, që s’e di se kah shkon. Nëse s’dini se ku shkon, të gjitha rrugët çojnë në atë drejtim.

Qarqet ruse këtu kanë depërtuar në shumë segmente politike e qytetare, andaj duket se me sukses e kontrollojnë një pjesë të madhe të popullatës. Deklarata frontale të personaliteteve të rëndësishme vendore (akademikë, levic-istë, intelektual të “pavarur”, publicistë, pjesëtarë të OJQ-ve etj.), kanë bërë që Maqedonia e Veriut të duket si ajo macja budallaqe Herkul, e cila para pasqyrave iluzore e shihte veten sikur të ishte një tigër!

Prandaj, Forumi i Prespës për Dialog, që u mbajt kohë më parë me praninë e dukshme amerikane, dukej si një faculetë për të fshirë lotët, veçanërisht për Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë, që kishin humbur shpresat për marrjen e bisedimeve. Edhe atje u pa se presioni i SHBA-së ndaj Brukselit ishte i qartë, por edhe prania margjinale e BE-së aty po ashtu ishte indikative.

Pavarësisht dëshirës së administratës së Bajdenit, që Uashingtoni të afrohet me Brukselin, si duket periudha e Trampit tanimë ka lënë plagë të thella në marrëdhëniet SHBA-BE. Brukseli mendon rrejshëm se ka mësuar të ecë me këmbë të veta. Madje, edhe lokomotiva e BE-së – Gjermania, akoma vazhdon të ëndërrojë për “Rrjedhën e Veriut 2” – tubacioni i gazit me Rusinë, i cili tanimë është i përfunduar, por jofunksional.

Po ashtu, Uashingtoni kishte probleme të mëdha për ta parandaluar BE-në në përpjekjet e saj për marrëdhënie më të mira me Rusinë. Andaj, presioni i Uashingtonit ndaj Brukselit për Ballkanin Perëndimor mund t’i bezdiste edhe më tepër europianët.

Është fakt se amerikanët me Bajdenin nuk do e lënë pas dore Ballkanin Perëndimor, por do ta shtyjnë fort rajonin drejt reformave dhe Brukselin do e shtyjnë drejt zgjerimit. Shumë koka ndoshta do të bien edhe këtu nga reformat e imponuara. SHBA-ja tani ka paraparë katër miliardë dollarë për reforma esenciale në funksionimin e drejtësisë në gjashtë shtetet e Ballkanit Perëndimor.

SPAK-u, në Shqipëri, ia ka futur frikën çdokujt që i vjen era hudhër. Shumë politikanëve të përfshirë në krim së shpejti jeta do u ecë pa vullnetin e tyre. Çdo punë e zezë do të duhet të përfundojë zi. Shqipëria, ndoshta, do të jetë një eksperiment sesi të veprohet me të gjitha vendet tjera në rajon, sepse pa e zhdukur të keqen (korrupsionin), destabilizimi sërish do jetë aleat i rajonit.

Amerikanët janë të deprimuar se si shumë vajza e djem të politikanëve, madje jo larg epitetit analfabetë, vazhdojnë të zhyten dhe të mbajnë pozita elitare në drejtësinë e shtetit, duke u bërë edhe gjyqtarë e prokurorë. Kjo do t’u thyhet shpejt mbi kokë edhe vetë atyre kur të imponohen reformat substanciale. Këta politikanësh me çmim të lirë i kushtojnë shtrenjtë procesit të mëkëmbjes së normales.

Loja e trefishtë ruse për Kosovën
Ngjarjet në veri të Kosovës përcillen me vëmendje edhe nga shtypi rus. Kështu, për shembull, “Ruska Gazeta” pat raportuar se ambasadori rus në Serbi e kishte akuzuar SHBA-në dhe BE-në se po përpiqen ta gjunjëzojnë Serbinë. Por, Vuçiqi, më herët, pat thënë se Serbia është nën “presion në rritje” për ta njohur pavarësinë e Kosovës dhe se situata në Serbi “ndryshoi për të keq” pas deklaratave të presidentit rus Vladimir Putin.

Paraprakisht, më 26 prill të këtij viti, presidenti rus e krahasoi Kosovën me dy rajone separatiste në Ukrainë, Donetsk dhe Lugansk, të njohura më mirë si Donbas. Natyrisht, këtu hyjnë edhe Krimeja dhe Osetia e Jugut, të cilat për vite janë nën pushtimin dhe aneksimin Rus. Kjo u pat komentuar si një thikë pas shpinës vëllazërore në kontekstin e njohjes së rajoneve separatiste proruse në Ukrainë.

Logjika e autoriteteve ruse thirret në precedencë – “nëse Kosova mund ta bëjë, atëherë e njëjta vlen edhe për Donetsk dhe Lugansk”. Kjo nuk u prit mirë në Serbi, e cila që nga 17 shkurti 2008, kur Kosova shpalli pavarësinë, te Rusinë llogariste në një aleat të fortë të vetin. Deklarata e Putinit është një justifikimi i pushtimit rus të Donetskut dhe Luhanskut dhe kjo nuk dallon shumë nga qëndrimi pothuajse identik i Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, Antonio Guteresh.

Putini pat deklaruar: “Atëherë kur Kosova e shpalli pavarësinë, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, nën presionin e vendeve perëndimore, vendosi që, sipas Kartës së OKB-së, kur një shtet shpall pavarësinë, nuk ka nevojë të kërkohet leje nga pushteti qendror. Kjo do të thotë se republikat e Donbasit nuk duhej të kërkonin leje nga Kievi”.

Ish ambasadori i Serbisë në Bjellorusi, Sreqko Gjukiq, pas një krahasimi të tillë të Kosovës me Donjeckun dhe Luhanskun, thuhet se kishte qarë, ngase “Rusia shkonte nga njohja e Kosovës”. Ai, në një deklaratë për “Al Jazeera”, kishte përkujtuar se Putini rregullisht e përdor Kosovën për interesat e tij.

Por, disa muaj më pas, konform ngecjeve ushtarake ruse në Ukrainë, pozicionet ruse lidhur me Kosovën evulojnë në variante të tjera, por gjithherë të lidhura për pritshmëritë e tyre në raport me disa pjesë të Ukrainës dhe Osetisë së Jugut. Ditë më parë, zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov kishte folur edhe për tensionet në veri të Kosovës gjatë 31 korrikut dhe 1 gushtit. Ai tha se Moska e mbështet plotësisht “pozitën paqësore dhe konstruktive” të Beogradit në situatën rreth Kosovës. Por, ai njëherazi shtoi se Moska kërkon që “të respektohen të gjitha të drejtat e serbëve në Kosovë”, me çka sikur aludonte në relacionin: shteti kosovar dhe pakica serbe.

Ndërkohë, presidenti Vuçiq deklaroi se Rusia, ashtu si edhe Serbia, nuk e njohin pavarësinë e Kosovës. “Gjithë Perëndimi do t’i kërkojë Serbisë që të ecë shpejt drejtë njohjes së pavarësisë së Kosovës, në mënyrë që t’i thonë Putinit se ky nuk është i njëjti rast si Donbasi dhe se Kosova nuk është e ngjashme me gjithçka që po ndodh në territorin e Ukrainës”.

Ai po ashtu tha se progresi në dialog është i një rëndësie “të madhe” si për paqen dhe stabilitetin në Europën Juglindore, ashtu edhe për integrimin europian të të “dyja vendeve”! Por, nga ana tjetër, Serbia akoma vazhdon të flasë për “dialog teknik” me Kosovën, kurse Kosova flet për normalizim të marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës.

Por, sërish ambasadori rus në Maqedoninë e Veriut, Sergej Bazdnikin, lidhur me tensionet e fundit në Kosovë, u tha gazetarëve në Prilep se zgjidhja e situatës në veri të Kosovës duhet të kërkohet në kuadër të Rezolutës 1244 të OKB-së! Por, këto deklarata duhet trajtuar konform lojërave “nxehtë” e “ftohtë” që Kremlini i praktikon në vazhdimësi në diplomacinë e vet. Pra, kjo është edhe një dëshmi se nëse Rusia nuk mund të shkëpusë diçka nga Ukraina, atëherë ata mendojnë se e njëjta duhet të vlejë edhe për Kosovën, e cila – sipas tyre – s’do mund të shkëputej nga Serbia dhe anasjelltas!

Ndërkohë Rusia vazhdon të punojë me të gjitha forcat për destabilizimin e Ballkanit Perëndimor, me qëllim të defokusimit të asaj që i ndodhë si dështim në Ukrainë. Ndërkaq është fakt se po qe se destabilizohet Ballkani, atëherë Rusia do e ketë më lehtë edhe sa i përket përfundimit më të shpejtë të luftës me Ukrainën me favore më të mira. Andaj, nuk janë të rastit aktivitetet tejet të gjalla të spiunimit rus në gjithë Ballkanin, madje ata në disa subjekte politike të Maqedonisë së Veriut gjejnë edhe partnerë politikë e ideologjikë. Këtu ky rol si duket i përshkruhet VMRO-së bashkë me “Levicën”. Kjo e fundit e luan këtë rol krejt haptazi.

Në këtë kontekst duhet parë edhe ndodhjet e përzënies së shumë diplomatëve rusë nga Ballkani (e fundit, para disa ditëve nga Mali i Zi). Ditë më parë, disa struktura spiunimi rus ishin kapur edhe në Shqipëri, të dyshuar për hyrje në objektin ushtarak në Gramsh. “Misioni diplomatik u njoftua për incidentin përmes mediave”, tha për “Sputnik” misioni diplomatik rus në Tiranë.

Çka duhet të bëjnë shqiptarët?
Shqiptarët, definitivisht, duhet ta kuptojnë se zhvillimi ekonomik dhe funksionimi i drejtësisë është niveli më i lartë i patriotizmit. Ata, paralelisht, duhet të punojnë edhe për tregun rajonal të përbashkët në Ballkanin Perëndimor, si parapërgatitje për atë europian. Duhet theksuar se tregu i përbashkët rajonal është projekt amerikan, që ka për qëllim ta lidhë ekonominë serbe për Perëndimin.

Andaj, pa dilemë se segmenti shqiptar do të ishte faktor themelor i një tregu të tillë. Së pari, dukshëm do të dinamizohej zhvillimi i infrastrukturës rrugore e hekurudhore, që do të përfundonte në Durrës dhe në Shëngjin. Së dyti, kjo do ta zvogëlonte dukshëm migrimin, që është duke i zbrazur veçanërisht territoret e banuara me shqiptarë (në Maqedoni të Veriut më tepër se gjysma e popullatës shqiptare ka shkuar jashtë).

Banka Botërore tanimë e ka ndezur alarmin, sepse me këso shpërngulje fundi i shekullit do të numërojë vetëm rreth një milion shqiptarë në gjithë rajonin ballkanik! Pra, detyrimisht ka nevojë për liberalizim maksimal të investimeve, aplikim rigoroz të sistemit të meritokracisë, si dhe për shkurtimin dhe thjeshtëzimin e procedurave administrative për investime. Aty ku s’ka sistem meriokracie edhe Ajnshtajni mund të mbetet një pastrues.

Serbia po dëshmon se zhvillimi ekonomik është i mundur edhe para anëtarësimit në BE. Por, duhen ide, projekte, oferta dhe aksione konkrete zhvillimore. Njëherazi duhet flakur patriotizmat boshe dhe duhet zhytur në esencë të problemeve. Të parat janë boshllëqe që shkatërrojnë, kurse të dytat shpëtojnë. Së treti, rajoni dukshëm do të pacifizohej në kushte të hapjes dhe tregut të përbashkët.

Në këso ambienti, Kosova dukshëm më shpejt e më lehtë do ta përfundonte procesin e vet të inkuadrimit në bashkësinë ndërkombëtare si shtet i pavarur dhe në mënyrë permanente do të përfitonte nga tranziti i komunikacioneve rajonale.

/Shkruan: Mersel BILALLI shenja.tv